Baina azken hilabeteotan plan horrek jasoko dituen zehaztasun batzuk ezagutu ditugu prentsa bidez. Adibidez, jakin izan dugu Salsidu-Zubilleta ingurunean kirugia egingo dutela, eta orain uholde-eremuan dauden etxeak kentzeko asmoa duela Udalak, eta Gobela errekari zor zaion lekua utzi. Ez litzateke albiste txarra, ez balitz hori egin dela bertako biztanleei bizkarra emanda, eta bulego batean marraztutako lerro eta planoek ez dituztela pertsonak kontuan izan, eta zalantza, kezka, izuak baino ez dituela sortu. Baina ez da lehenengo aldia.
Javier Madrazo Etxebizitzako sailburua zela, egon zen Salsidu-Zubilleta ingururako urbanizazio proiektu basatia, etxebizitza asko aurreikusten zituena. Orduan ere ez zen auzokoen nahiak kontuan hartzen, eta herritarren erantzuna nabaria izan zen. Inposaketaren aurrean bertako jabeek haien proposamena lantzea erabaki zuten, horrek izan zuen koste ekonomikoa altua izan bazen ere; hurrengo urteetan hainbat plan aurkeztu zuten, bertan dauden etxebizitza asko mantendu arren, hiri-hedapena baimentzen zuena eta, ondorioz, etxebizitza-parkea handitzea. Udaletxean oztopoak baino ez zuten topatu, eta proposamenaren bertsioak bat bestearen atzean batzertu zituzten udal hirigintzatik. 2008ko uholdeen ondoren, proiektu horietan ere Gobela ondoan dagoen etxebizitza-multzoetako biztanleentzako irtenbidea bilatzen saiatu zen.
Bitartean, Gobelan hainbat ekintza egin dira, uholdeen arriskua murrizteko -tamalez ez guztiz ezabatzeko- aurreikusitako aktuazioa burutu ez bazen ere. Aurreko alkateak hartutako konpromisoari jarraiki, ibilgua ere zaindu zen, eta garbitzen zen, noren eskumena zen eztabaidatik haratago... Baina, uraren mehatxuaren amets gaiztoa ahazten joan ziren agintariak -ez bertako biztanleak-, eta berriz ere postalaren Getxon ez zuen lekurik auzoak. Itxasoari begira eta Gobelari bizkarra emanez, melanomanoen kultura, turismoa eta “wellness” eskaintzen dituen herria bihurtu nahi duten horretan, kirugia egin beharra dago, baina ez bertako auzotarren lasaitunerako edo bizi-kalitatea hobetzeko. Ez. Etxe gehiago eraiki ahal izateko, baizik, eta Getxo-Berango hormigoizko continuum bat osatu ahal izateko
Eta, printzipioz, auzotar batzuek begi onez ikusten badugu Gobelari zor zaiona ematea eta Salsidu-Zubilletako etxeak bota eta biztanleak beste nonbaitera eramatea, susmoa dugu, hori etorkizuneko interes espekulatzaileen eskuetan geratuko dela proiektua, etxe-promotora baten interesen menpe. Bitartean, auzotar batzuek zorpetu dira etxeak irisgarriagoak, energetikoki efikazagoak eta atseginagoak izan daitezen, jakin barik ea inbertitutako diru hori eraitsiko den etxeekin batera. Beste batzuek, ordea, ez dakite zer egin, ez baitakite etxadiren gainean dagoen Damocles-en ezpata noiz eroriko den... Familia handitzen bada, etxe handiagoa behar izanez gero, saldu ahalko dute, nola?, jendeak baldin badaki botako dutela? Uholdeak errepikatzen badira, haien etxeetara itzuliko dira? Udal agintariek esan omen die batzuei lasai egoteko, epe-luzerako aurreikuspena dela HAPOrena. Ez dela hurrengo urteetan gauzatuko. Eta horrela bada, bitartean, udalak zonaldea zainduko du, edo, azken urteotan ikusten ari garen bezala, erdoiltzen utziko du, ea etxeak berez erortzen diren..., eta haiekin molestoa zaion antipostaleko auzoa?
Auzokoekin hitz egin ahal zuten aurretik, proiektatuta zegoena kontrastatu -herritarrek erantzukizuna eta elkarlanerako prestutasuna frogatu zuten Uholdeen Batzordean-. Berandu bada ere, espero dugu, herritarren erakusketa publikoaz haratago, orain kontsulta egin dezaten, Getxoztarron ahotsa entzun dezaten, baita baztertutako auzoetan bizi dutenena ere. Hala ere, ez dut konfiantza handirik.
Eta ikasketak direla-eta, 16 urte edo gehiagoko biztanleriaren %83 da mugitzen dena (2011ko datua). Aipatzekoa mugikortasun altu samarra dela, kasu bietan EAEn baino 19 puntu gorago gaudela (erkidegoan %59 eta %64, hurrenez hurren). Horri gehitu beharko genizkioke zaintzari loturiko desplazamenduak, edota erosketak egiteko eta kultur eta aisiaz gozatzeko egiten direnak.
Gaur egungo garraio eredua hipermugikortasun motorizatuan dago oinarrituta; etekin pribatua maximizatzea helburu duen eredu sozioekonomikoak nahierara erabiltzen du espazioa eta ondorioz merkantzien zein pertsonen mugimenduak neurriz gain hazten dira: bidaia eta trafiko gehiegi, dena azkarregi joan nahian, berdin distantzia luzean zein laburrean; herriei eta, zer esanik ez, ingurumenari horrek guztiak eragiten dion kalte izugarriari inongo jaramonik egin gabe.
Guk, ordea, ikuspegi ekologikoki arduratsu eta sozialki aurreratu batetik aztertu nahi dugu zeintzuk diren getxoztarrok gure hurbileko desplazamenduetarako dugun garraio beharrei erantzuteko modu egokienak, eta erantzuna argia da: modu ez-motorizatuak (oinez ibiltzea edo bizikletaz) bultzatzearekin batera garraio publikoa izan behar da gure apustua.
Begi-bistakoak dira garraio publikoa sustatzeko argumentu nagusiak:
- batetik, arrazoi ekologikoak. Esan gabe doa planetaren mugak gero eta ageriago geratzen ari diren garai hauetan, eta konponbideak askoz sakonagoak izan behar badira ere, automobil pribatuaren gehiegizko erabileraren aurrean garraio kolektiboak lehenetsi behar direla, besteak beste kontsumo energetikoa jaisteko edota berotegi efektuko gasen isurketak eta oro har airearen kutsadura murrizteko. Automobiletik tren, metro, bus, edo tranbiarako joera aldaketa horretan pizgarri ezinbestekoa izango da garraio publikoa hobetzea (kotxearen erabilerari zailtasunak jartzearekin batera, adibidez hiriguneetan zirkulatzeko eta aparkatzeko oztopoak jarriz edota prezioetan kotxeek eragiten duten benetako kostuak barneratuz).
- bestetik, badira ere arrazoi sozialak, izan ere garraio publikoaren hobekuntza batez ere hura gehien erabiltzen duten kolektiboei egiten die mesede; alegia mugikortasuna lortzeko beste biderik ez daukatenak, hau da, kotxerik ez daukatenak. Zentzu horretan erabiltzaileak nagusiki emakumeak dira (hiri barneko garraioan %60 inguru), eta berebat ikasleak, langileak edota klase apaleko herritarrak, horietariko asko etorkinak. Hots, kotxea eros ezin dezaketenak, edo hainbatetan, etxean kotxe bakarra izanik hura erabiltzea tokatzen ez zaienak (oraindik ere nagusi den familia konbentzionalean kotxea aitak edo senarrak hartzen baitu).
Getxon daukagun garraio publikoa nahiko onargarria izanik ere badago zer hobetu, zalantza barik. Zerbitzuaren maiztasuna handitu beharko litzateke (autobusak eta metroa sarriago, bereziki funtsezko ibilbide batzuetan, hala nola unibertsitate eta ikastetxeekiko loturak, edota ospitaleak eta osasun zentroekikoak; eta hondartzetarakoak ere, uda sasoian); ordutegiak luzatu, zerbitzua beranduago arte martxan egotea bermatuz, gaueko zerbitzua indartuz alegia.
Udalerri barruko mugikortasunari dagokionez, EH Bilduk etengabe aldarrikatzen eta udal gobernuak etengabe entzungor egiten dion Getxobusaren beharra azpimarratu nahi dugu, herri barnean auzoak eta zonalde batzuk eta besteak lotuko lituzkeenak.
Eta jakina, prezioa ere bai. Garraio publikoa benetan erakargarriagoa egin nahi badugu merkeagoa izan behar du. Barik tarifak altu samarrak dira; hileko bonuak, hobariak izanda ere, oso garestiak dira Europako beste hiriburu batzuekin alderatuta. Lehentasunezkoa da gazteentzako eta ohiko erabiltzaileentzako tarifa merkeagoak ezartzea, agian horrela gaur egun kotxea erabiltzen duten batzuk metroa edo busaren aldeko hautua egitera animatuko bailirateke; eta edozein kasutan seguru dena, prezio baxuagoek garraio publikoaren gatibu diren kolektibo eta herritarrei eurentzat ezinbestekoa den gastu hori arintzen lagunduko dielako.
En poco más de una semana conseguimos reunir unas 800 firmas que presentamos en la Oficina de Atención al Ciudadano y trasladamos de forma personal al concejal de Medio Ambiente.
El motivo del inicio de esta campaña fue protestar por la diaria presencia policial en la zona a llamada de algún vecino o vecina. Mañana, tarde y noche durante semanas efectivos de la policía local se personaban para comprobar que no había perros sueltos y poner multas.
Getxo es uno de los municipios de Europa con más perros censados y se declara de forma oficial como dog friendly pero la realidad es que es uno de los pueblos con menos zonas habilitadas para que los perros puedan andar sueltos. Recientemente el rodillo PNV-PSE incluso echó para atrás una moción que pedía espacios para nuestras mascotas en alguna playa de Getxo en horario nocturno.
Desde que presentamos las firmas y hablamos con el concejal de Medio Ambiente, lejos de mostrar cierta sensibilidad hacia nuestra demanda, el Ayuntamiento se ha dedicado a mandarnos folletos informativos recordándonos nuestra obligación de llevar atados a los perros, a poner paneles en los accesos a la zona, etc.
Comprendemos que haya mucha gente que no quiera ver a los perros sueltos, que le incomoden sus cacas y entendemos también que estamos ante las puertas de unas elecciones. Se trata de un tema controvertido pero somos muchos y muchas los que estamos hartos y hartas del acoso policial y reivindicamos el derecho de nuestros perros a disponer de zonas para andar sueltos.
Os queremos amiguitos y amiguitas y seguiremos haciendo todo lo posible por devolveros un trocito del cariño que nos dais siempre de forma incondicional.
