IRITZIAK

Mintza gaitezen turismoaz

Helena Franco Ibarzabal | 2024-03-11 10:14:00

Kostatzen ari zaigu turismoari buruzko eztabaida kritiko eta lasaia egitea. Abantailak goretsi bai, baina haren mugak mahai gaineratzen direnean asko dira defentsiban jartzen direnak.

Baina errealitatea tematia da eta, guk nahi ala ez, gure begien aurrean jartzen ari zaizkigu, gero eta nabarmenago, egungo turismo ereduaren mugak eta kalteak; eta horren aurrean, ostrukarena egitea ez da onargarria planeta honetako herritarrekin eta are, etorkizuneko belaunaldiekin solidario eta bidezko jokatu nahi dugunon aldetik.

Turismoak, bere horretan, ez dauka zertan kaltegarri izan, zalantza barik baditu bere alde onak. “Turistei” eguneko errutinarekin apurtu eta beste kultura eta ingurune batzuk bertatik bertara ezagutzeko eta disfrutatzeko aukera ematen digu. Jomuga diren tokientzat jarduera ekonomiko inportantea izaten da, diru sarrerak eta enplegua sustatzen dituena (askotan baldintza prekario samarretan bada ere eta turismoak eragiten dituen irabaziak modu desorekatu samarrean banatzen badira ere, gutxi batzuen onurarako).

Kontua da turismoa arazo handi bihurtu dela hartu duen izaera eta, batez ere, dimentsioagatik, horrek ez-jasangarri bihurtzen baitu. 2023an 1.300 milioi nazioarteko bidaiari egon ziren turismo arrazoiengatik (gehi barneko turismoan, nork bere herrialde barruan egiten duen turismoan, 8.000 milioi inguru, bidaiarien kopurua nazioartekoa bider 6 izaten dela estimatzen baita).

Izan daitezkeen beste eragin batzuk gutxietsi gabe (esaterako, kulturala edo linguistikoa, edo turismoari loturiko kanpo menpekotasuna), ingurumenari buruzko alderdiei jarri nahi diet arreta. Kontrolik gabe dagoen turismo eredu honen kalte ekologikoak itzelak dira, besteak beste: milioika pertsonak garraiobide erabat kutsagarrietan (hegazkinak, kruzeroak) milaka kilometroko desplazamenduak egiteari loturiko CO2 isurpen kopuru erraldoiak; giza jardueraren gehiegizko kontzentrazioak natur ingurune batzuetan eragiten duen hondakin eta kutsadura metaketa (hondartzak adibidez, edo natur ingurune berezi batzuk); azpiegitura handien inpaktuak (aireportuak, portuak, errepideak) lurraldean eta ingurumenean.

Aipamena egin nahi diet, halaber, tokiko eraginei, alegia, turismo gune diren tokietan bertan (izan hiri bateko kasko historiko edo auzo jakin batzuk, izan hondartzak dituzten herri eta zonaldeak, edo ingurune natural bereziak diren guneak) gertatzen diren eragin kezkagarriei, hala nola: etxebizitzen alokairuen garestitzea, produktu eta zerbitzuen prezioen igoerak, ondare historiko edo naturalaren narriadura, hondakinen eta kutsaduraren gehikuntza…; horrek guztiak azkenean bertan bizi ziren herritarrak auzo eta herri periferikoetara desplazatzen ditu, komunitateak eta komunitate bizitzak hautsiz.

Ezin dugu itsu-itsuan irentsi edozein turismo mota edota turismoaren edozein hazkunde erritmo. Erantzukizunez jokatu behar dugu, ez bakarrik bidaiarien eskubideak aintzat hartuz, baita bertoko herritar eta komunitateekiko errespetuz eta, batez ere, planetak dituen mugak aintzakotzat hartzen ere.

Zorionez, gero eta gehiago gara kezka hau partekatzen dugunok, eta hainbat lekutan hasi dira neurriak proposatzen, horietako batzuk honakoak: azpiegitura erraldoien eraikuntza eta handiagotzeak gelditzea (garraio azpiegiturak, baina hotelak eta gisakoak ere); hirigune batzuetan eta, orohar, zonalde oso saturatuetan, turismoa eskaintza mugatzeko neurriak (adibidez, hainbat tokietan jadanik egiten den moduan, onarpen-kargaren araberako aforo maximoak ezarriz); tasa turistikoak, oporretarako etxeen alokairuen araugintza zorrotzak edota sektoreko langileei soldata eta lan baldintzak duinak ziurtzeko neurriekin batera. Zoritxarrez hauek guztiak motz geratuko zaizkigu eta ziurrenik neurri zorrotzagotara jo beharko dugu, baina abiapuntu egokiak izan daitezke gizartean turismoa arautu eta kontrolatu beharraren ideia zabaltzen hasteko.

Bistan da Euskal Herria ez dagoela honetatik guztietatik libre, Lapurdiko kostaldea edo Donostia aldera begiratu besterik ez dago. Baina Bilboaldean, eta Getxon ere, badugu zer hausnartu eta zer egin. Zentzu horretan oso interesgarria iruditu zitzaidan EH Bilduk kruzeroen kopurua mugatzeko, eta haien inpaktua neurtzeko azterlan bat eskatzen egindako proposamena (udal gobernuak aintzat hartu ez zuena). Horrelako ekimenek turismoaren gaia mahai gainean jartzen laguntzen dute eta eztabaida soziala bultzatzen. Planetaren eta tokiko komunitateen suntsitzaile den turismo bortitz baten aurrean beste turismo eredu batzuk ere defenditu daitezkeelako, neurrikoagoak, errespetuzkoagoak eta jasangarriagoak. Horra hor gure apustua.

Urte bat gehiago noraezean, beste bat.

Nerea Guijarrubia Garzia | 2024-01-30 08:32:00

Herri zein hiri baten oinarrizkoena, funtsezkoena zera da: bere antolamendurako duen plangintza, Hiri Antolamendurako Plan Orokorra, alegia. Hori barik, herri batek ez du epe ertain zein luzerako norabiderik, ez behintzat beharrezko lukeen ikuspegiarekin.

Azken finean, HAPO-a herri baten burua da; herritarrek dituzten beharrei arreta jarri behar zaie, udalerriak dituen ezaugarri eta erronkei kasu egin, eta orainak parez parean ezartzen dizkigun baldintzak aintzat hartu. Betiere, azalera modu egokian marraztu nahi badugu eta gorputz-adar guztiak zuzen eraiki. Ez badago buruaren jardunik, nekez marraztu ahal izango ditugu herritarrak aintzat hartuko duen azalera, ezta bizitza jasangarria ahalbidetuko duten gorputz-adarrak ere.

Tamalez, getxoztarrok aspaldi galdu genuen gure herriaren norabidetzea, burua… 2006an “bertan behera” utzitako HAPOa erabili du hamarkada luzez unean uneko udal-gobernuak; aldaketa zehatzak egin dizkio baina ia beti aurreko planaren logikaren pean. Horrela aritu dira hamarkadetan: herritarrek dituzten beharrei zein herri bezala ditugun erronkei muzin egiten, eta orainak ezartzen dizkigun ezinbesteko baldintzei ez-ikusiarena. Halaxe heldu gara 2024ra.

Orain dela urtebete baino apur bat gehiago HAPO “berria” aurkeztu zuten, arestian aipatutako osagai guztiak zituen errezeta zaharkituarekin; etxebizitza libreen eraikuntza hiri-erdigunean, bertan etxebizitza babestuen aldeko parkeari indarra eman beharrean; espazio berdeen suntsitzea eta ez horien berreskurapena eta sustatzea; mugikortasun jasangarriaren plana ere tiraderan utzi zuten, eta horrekin batera, ahaztu zitzaien esatea Getxoko ehundaka bizilagunei euren etxeak eraitsiko zituztela …

Hala, orlegi koloreko itxurakerietan espekulazioa, suntsiketa, inposizioa, gazteen exodo motelduagoa (akaso) zein autoaren erabilerari oda bat ekarri zuten (berriz ere). Zurikeriz betetako diskurtsoa ez zen nahikoa izan, eta oztopoak oztopo herritar ugarik helegiteak jarri zizkioten orain dela urtebete aurkeztutako HAPOari. Aitzitik, isilik erantzun diete helegite horiei baita HAPOaren aurka egindako mobilizazio guztiei ere. Izan ere, urtebete geroago, udal-gobernua ez da kapaz izan herritarren helegitei erantzuteko. Arduragabekeriaren eredu argia.

Norabiderik gabeko herri-politikak bozken galera ere ekarri die azken udal-hauteskundeetan, gero eta agerikoagoa da burua galduta gabiltzala, bizkarrezurra okertuta, gorputz-adarretan indargabe. Eta horretaz gero eta getxoztar gehiago jabetzen da, zorionez.

Zain jarraitzen dugu  helegiteak  noiz erantzungo, arduraz noiz jokatuko, eta  etorkizuneko erronkei noiz helduko dieten logika berria duen Hiri Antolamendurako Plan Orokor batekin. Indarra baino, logika berria beharrezkoagoa baita; buruaren jardunaren erakusgarria baita logos-a.

Bitartean ez gaitzatela itsutu flashez betetako lelo propagandistikoek.

Itsasadar azpikoa: hurbildu, ala urruntzen gaituen errepidea?

Aitor Gallastegi Bilbao | 2023-12-19 08:49:00

Gero eta gehiago gara ulertzen dugunok klima aldaketa eta trantsizio energetikoa, krisi ekosozialaren baitan, XXI. mendeko erronka garrantzitsuenetarikoak izango direla. Gure metabolismo sozioekonomikoan aldaketa sakonak egin beharko ditugu etorkizun oparo eta justu bat xede badugu.

Erruz entzun dugu berotegi gasen emisioak jaitsi behar direla, jarduera batzuen kontsumo material eta energetikoa txikitu beharra dagoela... Inori ez dio ihes egiten autoaren erabilera ere murriztu beharko dela, konbustio motorduna zein elektrikoa izan, duten material eta energia kontsumoaren ondorioz.

Testuinguru honetan planteatzen dute Bizkaiko Aldunditik autoentzako itsasadar azpiko errepide berri hau, Artazatik Portugaletera. Klima larrialdi betean ulergaitza da garraio pribatua bultzatuko duen obra hau justifikatzea eta berriki argitaratu den Ingurumen-inpaktuaren adierazpena irakurrita are gutxiago.

Txosten horrek jasotzen dituen alderdi larrienen artean dago onartzen dutela trafikoaren hazkundea emango dela. Aurreikusi zitekeen kontua bazen ere kuantifikatu dute: 2048rako 2019ko trafikoa %33 handituz.

Hori gutxi ez balitz, gaur egun ez dago bermatuta obra hau amaitzean garraio-publiko bidezko lotura egongo denik. Gainera, mugikortasun planifikazio integrala egiteko beharra azpimarratzen du Bilbo Metropolitarraren inguruan, hau, behar den sakontasunarekin egin ez dela aitortzen duelako.

Funtsean, onartzen digute garraio pribatua bultzatuko dutela, zarata maila igoko dela, mugikortasun plan integralaren falta dagoela, baina hala ere klima aldaketaren aurkako helburuekin bat egiten duen proiektutzat daukate.

Horregatik, gure eskualdean krisi ekosoziala hobeto uler daiteke lurzoruaren erabilerari eta eraikuntza sektorearen espekulazioari arreta jarriz, etengabe termometroari begira egonez baino: Lur emankorrenak luxuzko-etxebizitzetara bideratu dira, etxebizitza barreiatuak ugaritu, lehen sektorearen hondoratzea, alokairuen prezio izugarriak....

Eraldaketa horiek lo-hiri bihurtu dituzte gure udalerriak; herritarrak gure lantokiaren kokapenak baldintzatuta behartuak gara egunero lanera autoz joatera, maiz pertsona bakarrarekin bidaiatzen. Egun hedatua dagoen aisialdia ereduak ere autoaren hautua sustatu eta normaltzen du (zinema, gimnasioak...).  Hurbil egon beharko lukeena urrundu digute.

Lo-hiriak, kontsumo energetiko handi bati lotutako lurralde-antolaketa ereduak dira. Hain zuzen ere eredu horretan sakonduko du egitasmo honek, Uribe Kostako eraikuntza planekin jarraitu ahal izateko behar baitute azpiegitura hau sustatu; matrikulatuko diren auto berri guzti horiei irteera emateko Avanzada kolapsatu gabe.

Pentsatzen jarri naiz errepideak hobetzeko egin den obra bakoitzagatik ia zenbat hobekuntza egin diren garraio publikoa hobetzeko: Avanzadako obrak, Txorierriko lotunea, Errontegiko obrak, Unbeko errepidearen zabalpena... Bien bitartean, Uribe kosta Txorierrirekin denbora onargarri batean lotuko duen garraio-publikorik ez dago. Uribe Kosta Ezkerraldearekin duen metro lotura ere ez da errazena. Metroa aireportuarekin lotzen duen linearik ere ez.

Egitasmo honek aurrean ditugun erronkei aurre egiteko balioko digu edo petrolio oparotasunaren garaiko ilusioarekin egindako beste azpiegitura faraoniko bat besterik ez da izango? Ez al da momentua planifikazio sakon eta parte-hartzaile bat bideratzeko interes orokorren alde? Aurrekoan Larrun aldizkarian Ander Irazustari irakurri nion: “kalea ez genuela proiektatu behar ikusten genuen trafikoaren arabera, ikusi nahi dugun trafikoaren arabera baizik.” Goazen horretara.