AKTUALITATEA

| 2025-04-04 11:00:00

Donostiako Metroaren obren inguruan herritarrek duten ezinegona agerikoa da hasiera- hasieratik, eta informazio faltaren sentsazioa partekatua da. Frustrazioa eta babesgabetasuna ere bai, batez ere azken urte hauetan obra luzeen eragina jasan duten bizilagunen artean, baita zuzenean inplikatuta dauden eremuetako merkatarien artean ere. Ondorioak oso larriak izan dira kasu batzuetan.

Gogoratu behar da proiektu hau abiatu zela metrorako herritarren eskaerarik egon ez arren, eta gauzatzeko arazoak etengabeak izan direla: atzerapenak, istripuak, luiziak, zuloak... batzuk larriak. Horrek guztiak, zalantzarik gabe, eragina izan du haren kronograman eta aurrekontuan, eta gainkostu handiak eragin ditu, gero eta handiagoak beti.

Lakuako Gobernuak, ETSk eta Udal Gobernuak gardentasunez ekin ez eta jarrera proaktiborik ez dutenez, EH Bilduk hainbat ekimen abiarazi ditu; azkena, Eusko Legebiltzarrean, Susana Garcia Chueca Mugikortasuneko sailburuari zuzendutako galdera sorta.

Erantzunek, zalantzak argitu beharrean, kezka sortu digute, ez baitu behar bezain argi erantzun eta ez baititu bere garaian faraonikotzat jotako lan honen benetako kostuari buruzko alderdi garrantzitsuak aipatzen. Easo eta Mirakontxa arteko tartearen gainkostua baieztatu ondoren, joan den martxoaren 12an EH Bilduko udal taldeak Donostiako metroaren obren jarraipena egiteko batzorde ez-iraunkorraren premiazko deialdia eskatu zuen. Gaur gaurkoz ez dugu erantzunik.

Hedabideen aurrean egindako agerraldian, Jabi Vitoria zinegotziak aurreratu du datorren ostegunean, hilak 10, interpelazio bat aurkeztuko dugula Espazio Publikoaren Batzordean Mugikortasuneko zinegotzi delegatu Olatz Yarzak erantzun dezan; aldi berean, aipatu batzorde ez-iraunkorreko presidente da, hau da, deialdia egiteko arduraduna. Gogoratu behar da ETSren Donostiako obren jarraipena egiteko organo hori bi hilean behin bildu beharko litzatekeela, eta azkenekoz, ordea, azaroaren 6an egin zuela.

Vitoriaren aburuz, gai honetan ere gardentasun zorrotzena eskatzea dagokigu, kontsumitzen ari diren baliabide publikoengatik eta denboran luzatzen ari diren afekzio eta eragozpenengatik. 

Argitu gabeko datuak

2017an, Donostialdeko metroaren pasabideko obrak egiteko hasierako aurrekontua 181,5 milioi eurokoa izan zen, eta inbertsio horrek obra zibila eta instalazioak estaltzen zituen. Gainera, lizitaziorako aurrekontua zenez, obra zibilaren esleipenak txikiagoak izan ziren, eta, beraz, 29 milioi euro aurreztu ziren hasieran.

Hala ere, Vitoriak adierazi duen bezala, urte hauetan benetan egindako eta ziurtatutako gastua nabarmen handiagoa izan da.

➢ Lugaritz-Mirakontxa zatiko obra zibila 38,1 milioi eurotan esleitu zen eta 47,4 milioi euro gastatu dira, 9,3 milioi euroko behin betiko gainkostuarekin, hau da, % 24,41eko igoerarekin.

➢ Gainerako obra zibila, hau da, Mirakontxa eta Easo artekoa, hasiera batean 53,3 milioi euroan esleitu zen, eta tarte horretan orain arte ziurtatutako obra 139,8 milioi eurokoa izan da, 86,5 milioi euroko gainkostuarekin. Hau da, % 162,29ko igoerarekin.

Hau da, obra zibilaren bi zatiak bakarrik kontuan hartuta, hasiera batean 91,4 milioitan esleitu ziren, eta gaur egun ziurtatutako obra 187,2 milioikoa da (hasieran aurreikusitakoaren bikoitza baino gehiago, 95,8 milioi euroko desbiderapenarekin). «Proiektua garestitu eta atzeratu duten desbideratzeak sortzen diren ezustekoekin justifikatzen ditu Lakuako Gobernuak, eta larrialdi-kontratuak eta hurrenez hurren aldatutako kontratuak egitera behartzen dituzte. Eta horiek legezko gehienekoa gainditu ezin dutenean, kontratua suntsiarazten da eta berriro lizitatzen da, Zubieta kaleko zuloen ondoren gertatu zen bezala, Easo eta Mirakontxa artean», zehaztu du.

Lakuako Gobernuak proiektua garestitzen eta atzeratzen duten desbideratze horiek justifikatu ditu sortzen diren ezustekoekin, larrialdi-kontratuak eta hurrenez hurren aldatutako kontratuak egitera ‘behartuz’. Eta horiek legezko gehienekoa gainditu ezin dutenean, kontratua eten egiten da berriro lizitatuz, Zubieta kaleko zuloa jazo zenean egin zen bezala, Easo eta Mirakontxa artean», zehaztu du.

Gauez lan egiteari uzteagatik egindako erreklamazioek ere gastua handitu dute, atsedenerako eskubideari eusteko. Bizilagunek etengabe salatu dute gau eta egun zarata etengabearen gehiegikeria. Azken kalte-ordain horiek, 24 orduz lanik ez egiteagatik, 3,6 milioiko igoera eragin dute gastuan, eta enpresa kontratistei ordaindu zaizkie. Herritarren atsedenerako eskubidea hasieratik lehenetsi eta blindatu behar zen, gaueko atsedenaldia oztopatuko ez zuten lan-txanden bidez. Edonola, bidezkoa da galdetzea hori aurreikusteko modurik ez ote zegoen.

EH Bildurentzat kezkagarria da Garcia Chueca sailburuak Donostiako Metroaren lurpeko pasabideak suposatuko duen azken zenbatekoari buruz erantzun nahi ez izana, ‘garrantzi eta konplexutasun handiko’ ingeniaritza-obra dela argudiatuz. «Hori zentzuzkoa izan daiteke obraren hasieran, baina amaiera 2026rako aurreikusten badu, hemendik eta 8 hilabetera, ez al da gai aurten zer gastatuko den jakiteko?».

Aurreko agerraldi batean 232,1 milioi euro aipatu ziren, baina badira obra zibilari eta instalazioei buruzko inbertsioak, behar bezain argi zehazten ez direnak, eta aurreikuspen horretan jasota ez badaude 29 milioi euro gehiago izan daitezkeenak. Edonola ere, hasierako 152,5 milioietatik oso urrun dago. «Gainkostu horrekin, ETSk hiriaren premiazko beharrei erantzun ahal izango zien, trenbide-azpiegitura hobetzeko, hala nola topoaren trenbideak Morlansetik Anoetara bitartean estaltzeko, Amara Berriko bizilagunen eskaera oso baloratua (hau bai), eta ETSk argudiatzen duen finantziazio faltagatik egiten ez dena».

Hiritarren erreklamazioak

Sailburuaren erantzunaren arabera, 10 urteko obrak izango dira, hasieran aurreikusitakoaren bikoitza, hau da, 5 urtekoa iragarri zenean. Gogora dezagun, 2021ean amaitzea aurreikusten ziren obrak direla. Orain, azken aurreikuspena 2026koa da. 

Obra horiek eragin dituzten afekzioek kezkatzen gaituzte, eta auzotarren erreklamazioei erantzun zaien ala ez jakiteak ere kezkatzen gaitu. Ildo horretan, EH Bildutik jakin nahi dugu jarduerak eta merkataritza konpentsatzeko neurriak ezarri diren edo ezarriko diren. Garcia Chuecaren erantzunen arabera, 412 erreklamazio izan dira obrak hasi zirenetik, eta horiek erantzukizun zibileko aseguru batek artatu ditu; beraz, ez dute gastu gehigarririk eragin. Hala ere, ez dakigu nola eta zenbat estimatu diren.

Agerikoa dena da, EH Bilduko legebiltzarkide batek zioen bezala, «zulo fisiko eta metaforiko» baten aurrean gaudela, hasieratik behar bezala kudeatzen jakin ez dena, non aurreikuspen falta nabaria izan den eta eraginak handiak izaten ari diren. Horrek guztiak indartu egiten du batzordea deitzeko beharra, beharrezko argibideak eman daitezen. Deialdi hori duela 3 aste eskatu genuen, eta ez dakigu ezer horri buruz.