Ategorrietako sarraskiaren 90. urteurrena dela eta, bertan gertatutakoa oroitzeko eta egun hartan (1931ko maiatzaren 27a, Errepublika aldarrikatu berria) hildako 7 langileak errekonozitzeko proposamena aurkeztuko du Donostiako EH Bilduk.

| 2021-04-14 11:47:00

Aurten, 2021, maiatzaren 27an beteko dira 90. urte Ategorrietan Guardia Zibilak sei langile tiroz hil zituela. Guztiak gizonezkoak, zaharrenak 34 urte zituen, gazteenak 19. Zaurituak 33 baino gehiago izan ziren. Pasaiatik Donostiara zihoazen manifestazioan, “Queremos pan para nuestros hijos” eta “Libertad para nuestros compañeros” leloekin: Apiriletik irauten zuen Pasaiako arrantzaleen eta armadoreen arteko gatazka zela eta, greban zeuden eta Donostiako zentrora joan nahi zuten haien egoeraren larritasunaz jakinarazteko gizarteari.

II. Errepublikak hilabete eskasa zuen. Espainiar estatuko Gobernua hainbat alderdiek osatzen zuten, tartean Derecha Liberal Republicana (Alcalá-Zamora presidentea eta barne ministerioa, Maura) eta PSOE. Gatazka eta arazo ugari sortu ziren nonahi, eta langileen protesta hau Errepublikaren aurkakoa bezala hartu zuen Ramon Aldasoro Gipuzkoako Gobernadore Zibilak, Partido Republicano Radical Socialista-koa. Langileen aurkako erantzuna neurriz kanpokoa izan zen zeharo.

Donostian izan den langileen sarraski larrienak ez du inongo oroigarririk gure hirian, bere memoriaren inongo aztarna ofizialik ez dago, eta Donostiako hiritarren gehienak ez du ideiarik ere ez hau gertatu zenik.

Zergatik gogoratu urteurren hau?

• Donostiako Herri Memoria eraikitzeko. Langileen aurkako sarraski oso latza izan zen (1976ko martxoaren 3an hildako kopurua Gasteizen gainditzen du), eta hala eta guztiz ere, ez du inongo aztarnarik utzi gure hirian, ezta Euskal Herrian ere.

• Askotan, memoria deserosoa da, baina aurre egin behar zaio: Hilketa hauek Guardia Zibilak egin zituen, baina Errepublikaren agintaritzaren aginduz. Garaian kontraesan asko sortu ziren, bereziki PSOE eta alderdi errepublikazaleen artean.

• Langileen mugimenduari errekonozimendua egiteko, eta bidenabar, Pasaia eta Donostiaren langile nortasunari. Izan ere, gaurko Donostiako eta Donostialdeko egoera den bezalakoa bada, langile-mugimenduak hainbat hamarkadatan, eta gaur egun, egin dituen borrokei esker izan da.

• Guardia Zibilak Donostian marko juridiko oso desberdinetan izan duen paper errepresiboari buruzko gogoeta sakona egiteko eta salatzeko.

Dossier honetan, informazio hau aurkituko duzue:

Garaiko testuinguruaren azalpen bat

• Pasaiako lan-gatazkaren azalpena

• Ategorrietako sarraskiaren azalpena (Hildako eta zaurituen zerrendekin)

• Sarraskiaren ondorioak

• Donostiako EH Bilduk egindako aitortza instituzionalerako proposamena

1931: ERREPUBLIKAREN ETORRERA

Apirilaren 12an ospatu ziren udal hauteskundeak eta bi egunen ostean, Errepublika aldarrikatu zen ofizialki. Kontutan hartu behar dugu, Errepublikaren hasiera 1929ko krisi ekonomikoaren testuinguruan aldarrikatu zela eta eragin handia izan zuela: produkzio industriala eta esportazioak gutxitu ziren, eta langabezia handia zen.

Eta horretaz gain, Errepublikaren etorrerak langile eta herritarrentzako eskubide eta askatasunen berme gisara irudikatzen zela kontutan hartzeko faktore garrantzitsu bat da, izan ere, eskubide horiek gauzatu eta bermatzeko aldarrikapenak Errepublika osoan zehar egin baitzituzten hamaika modutara langileek.

Lehenengo garaian, errepublikazalek eta sozialistek zentro-ezkerreko gobernua osatu zuten. Bertan erronka eta erreforma entzutetsu ugari ezarri zituzten helburu gisa: lan erreforma, nekazaritza-erreforma, eliza eta estatuaren banaketa, emakumeen bozka unibertsala, estutu autonomikoen prozesuak garatzen hastea, banantzeko eskubidea eta erreforma militarra aurrera eramatea, besteak beste.

Ilusio eta itxaropenak gainezka egiten bazuen ere, langileen egunerokotasuna ziren, esan bezala, langabezia, lan baldintza txarrak, prekarietatea eta abar. Izan ere, helburu ziren erreformak egiterako garaian ere, oposizio eta presio handia sartu zuten lurjabeek, enpresariek, elizak, iritzi publiko katolikoak, iritzi publiko monarkikoak, militarren sektore batzuek, eta beste hainbat sektorek.

Testuinguru gorabeheratsu eta gatazkatsu honek Euskal Herrian ere eragina izan zuen. Aintzat hartu behar dugu Euskal Herrian autonomia Estatua lortzea bertako politikagintzan zeresan handia izan zuela, eta ekinbide propioa garatu zutela udaletxeek hori lortzeko asmoz. Izan ere, Errepublika ezarri eta berehala mahai-gaineratu zen euskal auzia,. 1931ko maiatzaren 17an, EAJk Bizkaiko alkate eta zinegotziak Gernikan batzartzera deitu zituen, baina, Gobernuak debekatu egin zuen, EAJk “Espainiako erregimena aldatzen lagundu ez zuelako”, hau da, Itunean parte hartu ez zuelako.

PASAIAKO GATAZKA ETA ATEGORRIETAKO SARRASKIA

Pasaiako gatazkaren hasiera ez da oso argia. 1931ko apirilaren 19an El Día egunkari nazionalistan argitaratutako oharraren bitartez dugu lehen aldiz gatazka honen berri. Bertan, lanaren oinarriak zehazten zituen aldarrikapenak biltzen zituzten arrantzaleek. Arrantzaleen aldarrikapenak hauek ziren: deskantsurako egunak, soldatak eta portuko langileen baldintzak hobetzea.

Maiatzean, oraindik, gatazkak bere horretan zirauen eta beste fase batean sartu zen. Maiatzaren 1ean, arrantzaleek greba deitu zuten eta 3000 langilek babestu zuten. Gatazka eta greba bideratu eta kontrolatzeko asmoz, negoziaketak jarraian hasi ziren. Aldasorok, Gipuzkoako Gobernadore Zibilak, bere partetik, negoziaketek iraun bitartean greba bertan behera gelditzeko eskatu zuen, baina, langileek baldintza hori ez zuten onartu eta bere horretan jarraitu zuen grebak. Bitartean, langileek ordezkarien batzorde bat eratu zuten Sanchez Albornoz Sustapen Ministroarekin negoziatzeko.

Gatazka bera eta honek eduki zuen luzapena, sindikatu bakoitzak momentu honetan negoziaketekiko eta grebarekiko zuten ikuspuntuak baldintzatu zuen, erabat. UGTk eta STVk kontziliazioan eta moderazioan oinarritzen ziren lan harremanak bultzatzen zituzten bitartean, Komunisten eta Anarkisten helburuak lortzeko tresna greba zen.

Greba eta gatazka bera fase erabakigarrian sartu ziren maiatzaren 21ean. Pasaiako portuko arrantzaleen sindikatu nagusiak, La Unión, asanblada burutu zuen egun honetan, eta ohar batean bertan “komunistarik” onartzen ez zutela adierazi eta Juan Astigarribia kanporatu zuten. Horretaz gain, egun honetan, Gobernu Zibilak publikatutako ohar baten arabera, sindikatuak Gobernu Zibilaren bitartekaritzarik onartzen ez zela publiko egin zen.

Gauzak honela, maiatzaren 23an, armadoreek Sustapen Ministroaren arbitrajea eskatu zuten, gatazka konpon zedin. Eta, maiatzaren 24an, beste batzorde batek (Gestora Probintzialen Batzordeak, Merkataritza Batzordeak, Gipuzkoako Produktoreen Ligak, Pasaiako eta Donostiako alkateek osatutako batzordeak) armadoreen eskaera babestu eta negoziaketen bitartekaritza egin zedin eskatu zioten Sanchez Albornoz Ministroari.

Bitartean, La Unión sindikatuaren barne egoera erabat aldatu zen. Maiatzaren 24ean beste asanblada burutu eta bertan, Juan Astigarribiari babesa adierazi zioten. Izan ere, ordura arte UGTren parte ez baldin bazen ere, bere orbitaren inguruan zegoen sindikatua zen honakoa. Hala ere, maiatzaren 24ko asanbladatik, La Unión inspirazio komunistako sindikatu bihurtu zen, eta Gipuzkoan eragin handia izaten hasi zen.

Hori guztia ondorengo egunetan islatu zen, izan ere, ekintzaz eta tentsioz beteriko egunak izan ziren, lan baldintzen eskaerek eta negoziaketek ez aurrera-ez atzera jarraitzen zutelako, eta arrantzaleen grebak aurrera zirauelako.

Maiatzak 25ean, Getariako portura “Payuelo y Compañía” enpresako bi bapore iritsi ziren generoz beterik (1800 legatz eta 700 merlenka kaxa). Berria Pasaiara iritsi zen eta jarraian, pikete batek Getaria eta Zarautz artean zihoan enpresa horretako kamioi bat erre zuen. Gertaera hauen harira, gauez, Juan Mendez eta Francisco Cabezón, Avance Marino Trintxerpeko sindikatu anarkistako buruak atxilotu zituzten, arrantzarako tresnak eta portuko aparailuak erretzea egotzita.

Gertakari bat bestearen atzetik hasi zen gauzatzen. Atxiloketen biharamunean, Gobernazio Ministroak, Miguel Maurak, gobernuaren asmoen berri ematen zuen telegrama bat plazaratu zuen. Bertan, gatazka konpontzeko gobernuak bitartekaritza eskaini zuen berriro ere eta bide batez, asmoen berri ere eman zuen: bitartekaritza onartzen ez zutenei “se les considerará como rebeldes a la República y serán sometidos al máximo rigor de la ley.”

Gauzak honela, langileak atxilotuen askatasuna eskatzeko greba orokor bat deitzea pentsatzen hasi ziren. Hurrengo egunean, hortaz, Donostiara zihoan manifestazio bat antolatu zuten San Pedro eta Trintxerpeko arrantzaleek. 1500 pertsonak hartu zuten parte, baina, asmoetan gelditu zen dena, manifestazioa Azkuene ingurura iritsi zenean bertan behera uztea erabaki zuten, Donostiako Gobernadoreak hartutako segurtasun neurriengatik.

1931/05/27 ATEGORRIETAKO SARRASKIA

Maiatzaren 27rako Greba Orokorrerako deialdia egin zuten. Greba Orokorra deitzeak, alderdi eta sindikatu bakoitzean erreakzio ezberdin bat eragin zuen. Esan bezala, gatazkak bideratzeko modu moderatu eta erradikalen artean iritzi talka nabarmena baitzegoen.

Donostiako FLSOk (Federación Local de Sociedades Obreras) Pasaiako arrantzaleen greba elkartasunagatik jarraitzea eztabaidatu zuenean, ezezkoa nagusitu zen. Tranbiako gidariek ere ezezkoa eman zioten. Hauek UGT sindikatuaren inguruan zebiltzan (1931ko uztailaren 27an UGTren parte izendatu zuten beren burua). Solidaridad de Obreros Vascos-ek, ere greba ez jarraitzeko deia egin zuen. Eta azkenik, Gobernadore Zibilak SOVek, Sozialistek eta errepublikazaleek ordena mantentzeko beren lankidetza eskaini ziotela adierazi zuen.

Tentsioak tentsio, Pasaiako arrantzaleek Greba Orokorraren deialdia aurrera eramateko intentzio osoa zuten.

Egunean bertan, Gobernadorearen aginduei jarraiki, indar publikoek eraikin publikoak zaintzen egon ziren, segurtasun indarrek tropak zabaldu zituzten Donostian zehar eta soldaduek, zerbitzu publikoak (tranbia eta autobusak) gainbegiratu zituzten. Goizean goiz, La Unión sindikatuaren ordezkaritza bat, Astigarrabia buru zuena, Gobernu Zibilean agertu zen atxilotuen askatasuna eskatuz. Hori horrela ez bada, indarrera jo beharko zutelako abixua eman zioten. Aldasoro Gobernadoreak, hori hala balitz, energia osoz erantzuteko ordena duela erantzun zien.

Goizeko 10:00etan Donostiara 4000 pertsona inguruko manifestazioa irten zen Trintxerpetik. Patronalarekin akordiorik lortzen ez zutela salatu eta donostiarrek ikus zezaten arrantzaleen egoera zein zen. Leloak honakoak ziren: “Queremos pan para nuestros hijos” eta “Libertad para nuestros compañeros”. Aldasoro Gobernadore Zibil errepublikazaleak ez zuen manifestazioa baimendu eta hura gelditzeko asmoz Armada eta segurtasun indarrak deitu zituen.

Mirakruz Gainan, Armadaren destakamentu bat topatu zuten manifestariek; soldaduek bi lerro osatzen zituzten. Manifestariek jakinarazi zieten modu baketsuan zetozela. Soldaduek pasatzen utzi baina, ohartarazi zieten Guardia Zibila aurrerago zegoela. Ategorrietara iristean, Guardia Zibilak pare bat abisu eman zituen, baina, manifestazioak jarraitzeko asmo osoa zuen.

Erantzuna, tirokatzen hastea izan zen. Sarraskia itzela izan zen eta inguruko bizilagun guztiak zaurituak artatzen hasi ziren etxeetako atarietan eta kotxe partikularretan zein gerora iritsitako anbulantzietan eraman zituzten ospitalera, sorospen etxeetara, eta abar. Mediku ugari mugitu zituzten tamainako erantzuna eman ahal izateko.

Honakoak izan ziren Guardia Zibilaren erasoak eragindako hildako eta zaurituak:

Hildakoak:

1. José Carnes, 32 urte.

2. Manuel Pérez, 34 urte.

3. José Novo Martínez, 25 urte.

4. Antonio Barro, 31 urte.

5. Julián Zurro Pérez, 19 urte.

6. Jesús Camposoto, 23 urte.

7. Manuel López Díaz, 26 urte. Egun batzuen ostean, zaurien larritasunagatik hil zen.

Zaurituak: Vicente Saleta, Providencia Ageita (21), Julio Fernandez (25), Manuel Doldán Pérez (18), Pedro Basterretxea (31), Lisardo Zapata (32), Manuel Alfonso, Antonio Barro (26), Valentin Ochoa (21), Carmen Candanal (27), José Suarez (25), Luis Centeno (29), Herminio Gonzalez, José Saletas, Emilio Ruiz, Eugenio Korta, Bruno San Jose, Juan Nieves Damapier, Manuel Alfamabrar (24), José Orleca (27), Vicente Sainz (17), Celestino La Rosa, Herminio González, Vicente Caterín (33), Julio Fernández (25), José Pardavilla (34), José Mariño (23), eta abar.

Egoeraren larritasuna zela eta, 11:00etan agintarien batzordea Gobernu Zibilean batu zen. Hainbat ohar kaleratu zituzten. Batetik, José Fernández de Villa Arbille Gipuzkoako Gobernadore Militarrak, gerra egoera ezarri zuen Gipuzkoan. Ramón María Aldasoro y Galarza Gipuzkoako Gobernadore Zibilak, bere partetik, gatazkaren bi parteei (armadore eta arrantzaleei) gobernuaren bitartekaritza berriro eskaini zien. Baina mehatxu argi batekin: lau egun zituen gatazkaren parte bakoitzak arbitrajea onartzeko, eta ez egitekotan, pare bat egun lehenagoko ohar batean aipatu bezala, “serán considerados como rebeldes a la República y sometidos al máximo rigor de la Ley.”

Neurriak neurri, erailketen berria zabaldu zenean, greba orokorra deitu zuten Donostian eta Pasaian. Goizeko 10:30ean, talde batek Askatasunaren hiribidearen eta Garibai kalearen arteko izkinan tranbia bat irauli zen. Mikelete talde bat agertu zen bertara, eta orduz geroztik, tranbiak zaintzen egon ziren Mikelete eta soldatuak. Izan ere, segurtasun indarren patruilak nonahi zeuden honezkero.

Eguerdian, lagun talde bat Askatasunaren Hiribidean zegoen Merino arma denda erasotzen saiatu zen, baina, Guardia Zibilak erasoa eten zuen. Arratsaldean manifestazio bat burutu zuten. Lehenago aipatu bezala, sindikatu bakoitzak bere posizionamendua zuen greba orokorra jarraitu eta bultzatzearen inguruan momentu honetan. Izan ere, manifestazioa, Groseko San Francisco Kalea 50.ean (kalearen amaiera aldera, Saguesetik hurbil), Guillermo Torrijos sozialistaren tailerraren paretik pasa zenean, manifestari batzuek piketea egin eta grebara biltzera deitu zituzten bertako langileak. Orduan gertatutakoa larria izan zen: tailer barrutik, ordea, norbaitek eskopetaz tiro batzuk egin zituen, hainbat pertsona zaurituz. Emilio Ruiz (20 urte), larri zauritu zuten. Besteak zaurituak, Felix Echezarreta, Antonio Sanz, Eugenio Alcorta, Justo Aláiz, Celestino Darrosa, Emilio Aranda, Ignacio Villar ziren. Berehala Sizilia erregimentuko soldaduak bertaratu ziren.

Horretaz gain, Centro de Unión Republicanan bilera bat ospatu zuten hainbat afiliatuk. Guardia zibiko bat osatzea erabaki zuten. Besoko gorriak banatu zituzten haien artean, identifikatzeko eta beren egitekoa saltokietako jabeei beren lokalak irekitzera animatu zituzten, Donostiaren “normaltasuna” errekuperatu zedin.

Villa Arbille Gobernadore Militarrak gertakariekin zerikusia izan zezaketenen aurkako atxiloketa agindua eman zuen. Egun horretan bertan lehenengo atxiloketak gauzatu ziren.

Arratsaldean, Martutenen bildurik zeuden Greba Batzordeko kideak, 11 guztira, atxilotu eta Ondarretan espetxeratu zituzten. Beste batzuek ihes egitea lortu zuten. Bestalde, Isabel La Católica Kalean (gaur egungo Errege Katolikoen kalean) zegoen Sindicato Únicoren egoitzan poliziak sartu eta bertan zeuden komunistak atxilotzen saiatu zen polizia “istilu berriak prestatzen” ari zirelako. Patiotik ihes egitea lortu zuten eta poliziak egoitza itxi zuen.

Iluntzean, poliziak Casa del Pueblora joan ziren, bertan zeuden sozialistak bilera batean zeudenean. Bildutakoek hauetako askok ere patiotik egin zuten ihes, ihesean kristalekin zauri asko egin zituztelarik.

Zaurituak Sorospen Etxera iristen joan ziren egun osoan zehar. Bertan ere jendea bildu zen, animoak emateko asmoz. Baina, Segurtasun Goardiek jende multzoa disolbatu zuten.

Ategorrietako gertakari lazgarrien hurrengo egunean, maiatzaren 28an Polloen lurperatu egin zituzten hildakoak, autopsia egin ondoren. Jende andana bertaratu eta bildu zen azken agurra emateko asmoz.

Arratsaldez, Pasaia eta Donostiako arrantzontzietako armadoreen batzorde batek (hau da, arrantzontzien enpresen batzorde batek) Gobernadore Zibilari jakinarazi zion, gobernuak proposatutako bere arbitrajea onartzen zutela, gatazkari irtenbidea emateko. Jarraian, arrantzaleen ordezkaritza bat (baina ez sindikatua) Gobernadore Zibilarekin elkarrizketatu zen, gatazka konpontze bidean jarri asmoz.

Gauez, Esteban Goñi, Gregorio Acedo eta Manuel Prieto atxilotu zituzten Pasaian. 27an gertatutakoak jakin ostean, Luzuriagako langileak lana uztera behartu zituztela egotzirik. Hauek ez ziren ordea, atxilotuak izan ziren bakarrak. Villa Arbilleren aginduz honako guzti hauek atxilotu zituzten, besteak beste: Teodoro Ruiz Expósito, Jesús Larrañaga Txurruka, Sandalio Rubiera Mora, Salvador Ramos Lino, Gabriel Sayar Arellano, Jesús Tuero Álvarez, José Castro San Martín, Felix Otaduy Sañudo, Sebastián Zapirain Aguiñaga, Luis Zapirain Aguiñaga, Saturnino Pascual Díez, Juan Martínez Vergara, Justo Salvador Durango, Fidel Larrañaga Cuesta, Martin Martínez Mendizabal, Martin Tello Isla, José Bueno Risque, Nestor Rodríguez Cid eta Esteban Sánchez Guillermo.

SARRASKIAREN ONDORIOAK

Sarraskiaren ondorengo egunean, hasierako arazoa konpondu gabe zegoen oraindik. Hala, maiatzaren 30ean, La Unión arrantzaleen sindikatuaren egoitzan, 800 grebalarik batzarra egin zuten, gobernuaren arbitrajeaz hitz egiteko. Proposatutako laudoari men egitea erabaki zuten eta gatazkaren fase berrirako ordezkari berriak hautatu zituzten. Ondoren, armadoreen ordezkaritzarekin bildu ziren Merkataritza Elkartean, egoera aztertu eta elkarrizketa eta negoziazioak hasteko. Arratsaldean, Gipuzkoako gerra egoera altxa zen, Donostia, Pasaia, Lezo eta Errenterian izan ezik.

Jarraian atxiloketa gehiago egin zituzten: Lucio Andiano Martinez, Romualdo Lacalle Zamora, Apolinar Otxoa Orradre, Santiago San Martin Dominguez, Jose Maria Lizaso Urruti, Antonio Robles de Paco (6 guztira). Denak espetxeratu zituzten. Madrilen, Juan Miranda Aldunain, Diego Zarco Espiridion eta Pedro Alonso Martinez aske utzi zituzten.

Egun hauetako nahasmena itzela zen. Gatazka artean konpondu gabe, eragin eta aztarna utzi zuen Ategorrietan gertatutakoak. Gainera, arrantzaleen egoerak berdin jarraitzen zuen. Horrela, ekainaren 3an Pasai San Pedroko irakasleek harpidetza publiko bat egitea proposatu zuten eskolan jangela bat sortzeko eta marinelen seme-alabei egunean otordu bat eskaintzeko. Harrera ona eduki zuen proposamenak herrian. Egun batzuk beranduago, Sociedad Recreativa Sampedrotarrak emanaldi bat eskaini zuen Moderno Zineman, sarrerekin grebak sortutako ondorioak leuntzeko.

Une honetan, Ategorrietako gertaeren ondorio garrantzitsu bat aipatu behar da: Errepublikaren laguntzaile izan zena ordura arte, Ricardo Baroja margolari donostiarrak, Pioren anaiak, Arte Ederretako Erakusketen Idazkari kargua utzi zuen, hain zuzen ere sarraski horrengatik. Ekainaren 6an, dimisio-gutuna argitaratu zuen Solidaridad Obrera egunkarian. Han, hitzez hitz, “krimen” gisa kalifikatu zituen gertatutakoak, “botereaz jabetu den oligarkia” salatuz. Halaber, Errepublikaren fase honetan bere iritziz zegoen “erreformak egiteko moteltasuna, entxufismoa eta ordenako indarren metodo errepresiboen jarraipena” kritikatzen zituen gutun berdinean.

Ekainak 9an La Gacetak publikatu zuen Gobernuak erabakitako laudoa. Hori ikusita, arrantzaleek biharamunean, ekainaren 10ean, ontzietara igotzea eta lanera itzultzea erabaki zuten. 12an itsasoratu ziren.

Oro har, Errepublikaren etorrera justizia sozial eta itxaropenezko helmuga gorpuztu bezala ikusten zuten herritarrek. Nolabait, baldintza kaskarrak alboratzera iritsiko ziren geltoki bezala. Baina, Errepublikan, lehenagotik sortzen joan ziren tentsio askok eztanda egin zuten.

Horren adibide dugu Pasaiako gatazka. Testuinguru ekonomiko zail batean kokatutako gatazka izan zen honakoa, gero eta langabezia handiagoa eta lan baldintza kaskarrak nagusitzen ziren momentu batean.

Pasaiakoa ez zen zuzenki Errepublikaren aurkako greba bat izan. Aitzitik, esan genezake, nola edo hala Errepublika estutasunean jarri zuen gaietako bat izan zela, bertan garatu zen mugimendua kontrolaezina egin zitzaiolako, eta baita bere alderdi errepresorea atera behar izan zutelako, benetako sarraski bat gauzatuz eta Pasaian, Donostian eta bere inguruan ahaztu ezin den aztarna bat betiko utziz.

Hitz batean esanda, Pasaian, hots, Errepublikaren hasiera-hasieran, jada islatzen hasi zen, Errepublikaren arazoetako bat izan zena. Hau da, herri eta langile klaseek Errepublikari atxikitu zizkioten balore eta berdintasun itxaropenak, antsietatez hartu zituztela, berehalako konponbideak aldarrikatu eta exijitu zituztela. Konpondu beharreko arazoak, baina, hamarkada luzeetan zehar enkistaturik zeramatzaten auziak ziren. Aldaketa mantsoa aurreikusten zuten boteretik, baina, langile eta herritarrek berehalako emaitzak behar zituzten.

EH BILDUREN PROPOSAMENA

IRADOKIZUNA

Ategorrietako sarraskiaren 90. urteurrena dela eta, bertan gertatutakoa oroitzeko eta egun hartan hildako eta zauritutako langileak errekonozitzeko proposamena.

JUSTIFIKAZIOA

Aurten, 2021eko maiatzaren 27an, beteko dira 90 urte Ategorrietan Guardia Zibilak 7 langile hil eta beste 30 baino gehiago zauritu zituela.

Pasaiako gatazkaren hasiera ez da oso argia, baina jada 1931ko apirilaren 19an “El Día” egunkari nazionalistan, arrantzaleek haien aldarrikapenak zehazten zituzten: deskantsurako egunak, soldatak eta portuko langileen baldintzak hobetzea.

Maiatzean zehar hainbat greba deialdi eta gatazka izan ziren. Ekintzaz eta tentsioz beteriko egunak izan ziren, lan baldintzen eskaerek eta negoziaketek ez aurrera ez atzera jarraitzen zutelako, eta arrantzaleen grebak aurrera ziraun.

Gertakariak bata bestearen atzetik gauzatzen hasi eta lehen atxiloketak ere ematen hasi ziren. Hortaz, San Pedro eta Trintxerpeko arrantzaleak greba orokorrerako deialdia egin eta manifestazio bat antolatu zuten Donostiara 1931ko maiatzaren 27rako.

Egunean bertan, Gipuzkoako Gobernadore zibilaren aginduei jarraituz, indar polizialek eraikin publikoak zaintzen egon ziren, segurtasun indarrek tropak zabaldu zituzten Donostian zehar eta soldaduek, zerbitzu publikoak gainbegiratu zituzten.

10:00etan abiatu zen Trintxerpetik Donostiara 4000 pertsona inguruko manifestazioa. Leloak honakoak ziren: “Queremos pan para nuestros hijos” eta “Libertad para nuestros compañeros”. Aldasoro Gobernadore zibilak ez zuen manifestazioa baimendu eta hura gelditzeko asmoz armada eta segurtasun indarrak deitu zituen.

Mirakruz Gainan, armadaren destakamentu bat topatu zuten eta manifestariek jakinarazi zieten modu baketsuan zetozela. Soldaduek pasatzen utzi baina, ohartarazi zieten Guardia Zibila aurrerago zegoela. Ategorrietara iristean, Guardia Zibilak pare bat abisu eman zituen, baina, manifestazioak jarraitzeko asmo osoa zuen.

Erantzuna, tirokatzen hastea izan zen. Sarraskia itzela izan zen eta inguruko bizilagun guztiak zaurituak artatzen hasi ziren etxeetako atarietan eta kotxe partikularretan zein gerora iritsitako anbulantzietan eraman zituzten ospitalera, sorospen etxeetara, eta abar.

Hildako eta zaurituen zenbaketa ez da zehatza oraindik, baina jasotako datuen arabera egun hartako erasoan, Guardia Zibilak 7 langile hil eta 30 baino gehiago zauritu zituen.

Erailketen ondorioz mobilizazioak burutu ziren Donostian. Mobilizazio hauetan ere segurtasun indarrek langile gehiago zauritu eta beste asko atxilotu zituzten. Egunean zehar etengabe izan zen zaurituen joan-etorria Sorospen Etxean.

Sarraskiaren egunetara oraindik ere, atxiloketak eman ziren arrantzaleen artean. Gatazka konpondu gabe, aztarna utzi zuen Ategorrietako sarraskiak.

Ategorrietakoa, Donostian izan den langileen sarraski larriena izanda, deigarria da oraindik ere biktima horiei aitormen instituzionalik egin ez izana. Horregatik, EH Bilduko udal taldeak uste du sarraski horren 90. urteurrena une egokia izan daitekeela hiri honek haiekin eta gure historian zehar bizi kalitate duinaren eta lan eskubideen alde borrokatu diren pertsona guztiekin duen zorra kitatzeko.

Horiek horrela, hau da IRADOKIZUNA:

• Donostiako Udalak, Ategorrietako Sarraskiaren 90. urteurrena dela eta, errekonozimendu instituzionala sustatu eta adostu dezala sindikatuekin eta gainerako eragileekin.

Donostian, 2021ko apirilaren 9an

Reyes Carrereren diskurtsoa 2021eko Aurrekontuen eztabaidan.

| 2021-03-31 10:16:00

2021eko Aurrekontuaren osoko bilkura / Pleno de Presupuestos 2021

Reyes Carrereren diskurtsoa

Puente de Astiñene. Supongo que ya sabrá dónde está, señor Goia... Un eje básico para las personas que se mueven entre Egia y Loiola. Seis años para hacerlo. Y ya han anunciado que este años tampoco se terminará. Vamos para el septimo año. Y vaya ústed a saber si no habrá un octavo...

Proyecto escultórico de la isla, su apuesta personal, el proyecto por el que parece usted quiere pasar a la historia... En un año acabado. Y con un gasto de casi 5 millones de euros. Seis años para el puente de Astiñene, y sin terminar. Y un año para el faro de la isla y, por supuesto, terminado. Y todo ello, en medio de esta pandemia.

Hauxe laburbiltzen du zure politika, Goia jauna: Donostia ulertzeko zure modua. Ekialdeko auzoek sufritzen dituzten desorekak ere aipatu genitzake... Hor dabiltza Bidebietan, sinadura bila, kultur etxea eskatzeko... Honela ulertzen duzu Donostia, eta hiri eredu hori bera dago aurrekontu proiektu honen atzean.

Pandemiak gogor jo du Donostiako eredu sozio-ekonomikoa, gure inguruko hiriak baino gehiago, eta areagotu egin ditu aurretik zetozen desorekak eta joera negatiboak (langabezia eta prekarietatea, zahartzearen ondorioak, auzoen arteko desorekak, etxebizitzaren arazoa...). Horregatik, aurtengo aurrekontu-egitasmoak izaera estrategikoa izan behar duela uste dugu. Hala ere, gure harridurarako, PNVk eta PSEk aurkeztu dutena aurrekontu arrunta da. Iazko aurrekontu berak dira, baina diru-sarreren jaitsierari egokituak. Ez dago lehentasun politikoen birbanaketarik. Ondorioa garbia da: herritar gehienok zerbait ikasi dugu pandemia honekin, lezio batzuk atera ditugu, baina zuek ez duzue ezer ikasi. Ezin da ulertu, bestela, 2021ean 2020ko aurrekontu berberak aurkeztea.

Aurrekaririk gabeko krisi sanitario, sozial eta ekonomikoan murgilduta gaude. Pandemiak agerian utzi ditu egungo hiri-ereduak zaintza arloan dituen gabezia larriak, auzoen arteko desberdintasunak areagotu egin dira, etxebizitzarekin dugun arazoa areagotu egin da eta klima-aldaketaren aurkako borrokan atzera egiten ari garela ikusi da. Horregatik, aurtengo aurrekontuek balio beharko lukete Donostiak esparru horietan guztietan daraman norabidea zuzentzeko eta hiriak dituen erronka historikoei aurre egiten hasteko. Ez du halakorik egiten, ordea, Eneko Goiak aurkeztutako proiektuak. Eta horregatik eskatzen ari gara proiektu hau alde batera uzteko: donostiarron gaur egun behar errealei erantzungo dieten aurrekontuak izateko, alegia.

Pandemian zerbait egiaztatu ahal izan badugu denok hauxe da: Donostiak zaintza-sistema berria behar duela. Egungoak ez du balio zaurgarritasun egoeran dauden pertsona guztiei, mendekotasun-egoeran dauden pertsonei, etxerik gabeko pertsonei, klaseak on line jarraitu ezin dituzten haurrei eta abarri erantzuteko. Hala eta guztiz ere, gizarte partida nagusiak pandemiaren aurretik bezala mantentzen dira, eta horietako batzuk jaitsi ere egin dira. Eta bitartean, Goia jauna, gero eta jende gehiago kalean lotan eta herritarrek osaturiko sareei esker bizirauten: atera zaitez kalera eta begiratu. Aurrekontuaren aurkezpenean, Udal Gobernuak honako hau adierazi zuen “gastu soziala % 4,9 handituko da”. Partiden azterketatik ondoriozta daiteke igoera hori Hestia etxerik gabeko pertsonentzako eguneko zentroa lekuz aldatzeko egitasmoa dela. 2016tik iragartzen ari da proiektu hau, baina urtez urte atzeratzen ari da. Gainera, praktikan, egitasmo honek ez du handitzen etxerik gabeko pertsonei laguntzeko leku kopurua. No se hagan ustedes trampas al solitario. ¿Saben cuánto subió el número de donostiarras preceptores de las Ayudas de Emergencia Social en 2020? Un 27%. Y es casi seguro que seguirá aumentando. ¿Saben qué aumento proponen PNV y PSOE para dichas ayudas? 0 euros. Exactamente: 0 euros. ¿Saben qué pasa con las ayudas para el tercer sector -Cáritas, por ejemplo- en plena pandemia y en plena crisis social y económica? Pues en este caso no es que no aumenten: es que se reducen; un 12% concretamente. Incomprensible.

Y si hablamos de políticas de igualdad, no hay más que remitirse al informe sobre el impacto de género realizada por técnicas de este Ayuntamiento. Y el informe dice que de 40 programas que tienen impacto de género, de 40, 27 ven reducido su presupuesto. Y que 14 de ellos tienen una bajada de más del 35%. 95.000 euros menos para actuaciones en puntos críticos, 500.000 en iluminación, desaparece el programa de alquiler para víctimas de la violencia machista, etcéterea, etcétara... No lo dice EH Bildu: lo dicen las técnicas municipales. De este Ayuntamiento. Sus presupuestos no tienen nada de sociales, por mucho que lo repitan una y otra vez. Sabemos sus prioridades. Sabemos el empeño que han puesto en el proyecto del faro de la isla, el interés que tienen en la estación del Tren de Alta Velocidad, cómo siguen ciegamente apoyando la pasante de metro, chapuza tras chapuza y dejando a un lado proyectos prioritarios como el ramal Altza-Galtzaraborda, sabemos lo que les gusta el autobombo y todo lo que gastan en propaganda... Aquí nos conocemos todos y todas. Ústedes tienen unas prioridades y nosotras, otras. Y los números del proyecto de presupuesto que han presentado no engañan: de sociales, nada de nada.

Denok onartzen dugu munduaren datozen urteetako erronka nagusietako bat klima larrialdia dela. Udal Gobernuak ere bai. Eta premia hori ere are nabarmenago utzi du egungo pandemiak.

Iaz Donostiako Udalak Klima Larrialdi Adierazpena onartu zuen, hainbat ekimen jasotzen zuena. Baina ia urtebete honetan Udal Gobernuak ezer gutxi egin du hura garatzeko. Eta 2021eko aurrekontu proiektu honetan ere lehengo lepotik burua.

Eneko Goiaren gobernuak aurkeztu duen proiektuak ez du euro bakar bat ere jasotzen txipdun errefus-ontzia Donostian inplementatzeko: 0 euro. Eta larria da, izan ere, birzkiklapena sustatzeko eta ahalik eta errefus gutxien sortzeko neurria aproposa izanik, PNV-PSOEren gobernuak ez du inongo pausorik eman haren inplementazioa adostu zenetik: 2017tik, alegia. Astiñenen sei urte eta zubia bukatu gabe, eta kasu honetan, lau urte ezer ere egin gabe: 0 aurrrerapauso. Lehentasun kontua, berriz ere: Eneko Goiaren gobernuak ez du birziklapenean sinesten: bai, ordea, Zubietako erraustegian.

Klima larrialdiaren erronka nagusietako bat energia alorrekoa da. Inguruko udalerrietan ari dira urratsak ematen, energia berriztagarriak sustatzeko (merkaturatzaile publikoak, kooperatibak...), baina honetan ere atzean gelditzen ari da Donostia: aurtengo aurrekontuan mota honetako proiektuei heltzeko inongo asmorik ez dago. Hiriko eraztun berdea sendotzea eta zabaltzea izan daiteke Donostiak egin lezakeen beste ekarpenetako bat, baina halako inbertsiorik ere ez dago aurrekontu proiektuan. Eta mugikortasun jasangarriaz beste horrenbeste: bidegorri sarea zabaltzeko eta oraingoa mantentzeko egitasmo zehatzik ere ez dago.

Zer da, beraz, klima larrialdiaren kontrako PNV eta PSOEren politika? Propaganda hutsa, konpromiso eraginkorrik gabe.

Otro 0 de Eneko Goia. El de euros previstos para vivienda pública. Parece increíble, ¿verdad? Porque Donostia es la ciudad del estado con los precios más altos tanto de alquiler como de compraventa de vivienda. Y ante esa realidad, la partida para vivienda pública de PNV y PSOE para 2021 es, ni más ni menos, que de 0 euros. Y no contentos con ello, pretenden también reducir el presupuesto de Etxegintza. ¿De verdad no son conscientes de que el precio de compraventa de vivienda en Donostia es el doble -sí, sí, el doble- que la media de la Comunidad Autónoma Vasca? ¿No saben que ese precio ha subido un 17%, en plena pandemia, con respecto a 2019? Por supuesto que son conscientes. Lo que pasa es que les da igual. Es más: hasta les gusta. Porque entienden que la ciudad, más que un lugar donde vivir es un lugar para hacer negocios. Eternamente. Así solo podemos entender su apuesta por el monocultivo del turismo, su apoyo a la construcción de hoteles o a la conversión de edificios en hoteles -y ahí tenemos el ejemplo de Mariaren Bihotza, en Gros, en un barrio que en la última década ha perdido un 7% de población- o el impulso a la expansión de los pisos turísticos: primeramente a través de una ordenanza que presentaron como ejemplar y tumbaron los tribunales y ahora, a través de la modificación del Plan General. Y mientras tanto, insisto, 0 euros para vivienda pública. Quieren hacer de Donostia un parque turístico: un lugar pensado para el turista, mientras la juventud de Donostia tiene que salir de la ciudad porque, simple y llanamente, no puede hacer frente al precio de la vivienda. Una auténtica tragedia, con la que ustedes, PNV y PSOE, están encantadísimos, por mucho que afirmen lo contrario. Hechos son amores y no buenas razones: 0 euros.

Donostiaren beste arazoetako bat gizarte eta lurralde desorekak dira. Eneko Goiaren gobernu taldeak 2021erako aurkeztutako aurrekontu proiektuak agerian uzten du hiri-eredu zentralista baten alde egiten jarraitzen duela. Auzoetan proiektu ekonomiko traktoreak sortzeko asmorik ez dago, eta hori funtsezkoa da auzoen arteko desberdintasun ekonomiko eta sozialekin amaitzen hasteko. Behar hori are nabarmenagoa da ekialdean: dirudienez, Altza, Bidebieta eta Intxaurrondo lotarako auzo moduan ulertzen dituzte PNV-PSOEk: etxebizitzak bai, gutxieneko zerbitzu batzuk ere bai (ia denak herritarrek urte luzez egindako borrokaren ondorioz lortutakoak, eta kasu askotan, beste auzo batzuetakoak baino okerragoak), baina ezer ere ez Donostiako gainerako auzoetako herritarrak zein Donostiatik kanpokoak erakartzeko eta ekialdeko ekonomikoa suspertzeko. Uharteko proiektu eskultorearekin hasi, Aldakoenea-Altzako Eraikuntza Institutua hirigintza egitasmoarekin segi eta espazioak oinezkoentzako gune bihurtzeko ezarritako lehentasunekin bukatu, erdigunea-periferia dikotomia etengabe indartzen duen Udal Gobernua da Eneko Goiarena.

Eta esan bezala, trakzio lana egingo duten proiektuen falta ikuspegi horren beste adierazle bat da. Nahiz eta premia larria den (errenta altuena duten auzoen batez bestekoak bikoiztu egiten zuen baxuena dutenena Eneko Goia Alkatetzara iritsi zenean, eta orain, hirukoiztu egiten du; hau da, handitzen ari da auzoen arteko arrakala sozio-ekonomikoa). Eta honek are garrantzia handiagoa hartu du pandemia garaian, non turistifikazioan oinarritutako eredu ekonomikoak, langabezia Donostian Bilbon edo Gasteizen baino gehiago haztea ekarri duen. Aipagarria da, baita ere, aurrekontu proiektuak Bidebietan inbertsiorik ez aurreikustea, nahiz eta zerbitzu aldetik behar nabarmenak dituen auzoak. Eta aipagarria da, baita ere, Emakumeen Etxeak bere jarduna behar bezala gara dezan taxuzko planteamendurik ez egin izana.

No habéis aprendido ninguna lección de esta pandemia, señor Goia. Más que nunca ha quedado en evidencia la necesidad de poner las vidas de la gente en el centro de la actuación política. Necesitamos un sector público fuerte, un nuevo sistema de cuidados, herramientas para proteger a la ciudadanía en gneral y, especialmente a los sectores más vulnerables; necesitamos políticas coherentes y eficientes, en la lucha contra el cambio climático, la mayor amenaza que tiene actualmente la humanidad; necesitamos hacer frente al problema de la vivienda, limitar el precio de los alquileres, un parque público de vivienda; necesitamos una sociedad más justa que luche contra los desequilibrios y las difererencias entre barrios o territorios, o entre hombres y mujeres... Necesitamos unos presupuestos municipales valientes en clave transformadora que nos hagan avanzar hacia un modelo de ciudad más humano, más equilibrado, más justo, más comunitario. Y ústed, señor Goia, nos trae unos presupuestos que son casi-casi un copia-pega de los del año pasado. Como si no hubiera pasado nada en 2020. Sin ningún atisbo de autocrítica. Como si la pandemia no hubiera existido.

Goia jauna, gaur egin dezakegun gauzarik onena aurrekontu hau erretiratzea eta gainerako taldeekin eraldaketarako bidean jarriko gaituen beste proiektu bat lantzen hastea da. Ez dut itxaropen handiegirik. Baina gogoan izan: inportanteena herritarrak dira. Astiñene zubia, sei urteren ondoren, behingoz bukatzea da inportantea, herritarrak segurtasunez joan daitezen Egiatik Loiolara edo alderantziz, eta ez, aldiz, uharteko faroko proiektua, urtebetean egindakoa. Lehentasunak, Goia jauna. Azken urtebetean ezer gertatu ez balitz bezala, politika zaharrekin jarraitzeko, ez kontatu gurekin. Aldiz, lehentasunen inguruan gogoeta egiteko eta donostiarren zerbitzurako aurrekontuak lantzeko beti egongo gara prest.

EH Bildu Udal taldeak Groseko eragileen salaketa aztertuko du

Joan den ostegunean, Groseko hainbat taldek salatu zuten Donostiako Udaleko idazkariak erabilera turistikoko etxebizitza bat duela Gros auzoan. Talde horiek salatzen zutenez, osoko bilkuretan hartutako erabakien legezkotasunaren bermatzailea denak, Idazkariak, erabilera turistikoko etxebizitzak lehen solairutik gora legeztatzeko aukera baliatu zuen jarduera ekonomiko hori ezartzeko.

| 2021-03-29 12:49:00

Ordenantza berriaren berrikuntzarik esanguratsuena zen “lehen solairuko araua” (Hiri Antolamenduko Plan Orokorreko 59. artikulua) de facto ezabatzen zuela. Arau horren arabera, arau orokor gisa, Donostian ezin zen ezarri erabilera turistikoko etxebizitzarik eraikinen lehenengo solairuaren gainetik. Ordenantza aprobatu zenetik aurrera, goiko solairuetan kokatzea baimentzen zen, baldintza jakin batzuetan. Salatutako etxebizitzaren egoera litzateke hau.

Ordenantza behin betiko onartu zen osoko bilkuran, 2018ko martxoaren 1ean, EH Bilduk adierazi zuen oso ibilbide laburra izango zuela, bistan zelako HAPOren aurkakoa joaten zela. Ikuspegi juridikotik, ordenantza honek Plan Orokorraren aurkako talka bat suposatzen zuen, HAPOa hierarkikoki edozein ordenantzaren gainetik dagoelako. Hau da, HAPOk dio jarduera ekonomikoek lehen solairuko araua bete behar dutela, eta ordenantzan justu kontrakoa ezartzen zen erabilera turistikoko etxebizitzetarako.

Esan bezala, EH Bilduk Udal gobernuari dozenaka aldiz ohartarazi zion ordenantza berria epaitegiek bertan behar utziko zutela. Udal Gobernuak erantzuten zuen Arau berriak udal-zerbitzuen bermea zuela. Izan ere, orduko Hirigintzako zinegotzi Enrique Ramosek Idazkariari zorionak eman zizkion osoko bilkuran bertan, “lan tekniko handiarekin” lagundu baitzuen Ordenantza egiten.

Jakina denez, 2020ko urtarrilean, Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiak erabat deusez deklaratu zuen Donostiako erabilera turistikoko etxebizitzen ordenantza. Aurtengo urtarrilean, Auzitegi Gorenak jakinarazi zuen Udalaren errekurtsoa ere ez zuela tramitatzera onartzen, eta, une honetan, Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiaren azken errekurtsoaren zain gaude.

Bestalde, aipatu behar da pisu turistiko hori Gros auzoan dagoela, hiriko auzo gentrifikatuenetako bat. INEen arabera, 2010etik 2019ra bitartean auzoak 1100 biztanle baino gehiago galdu zituen (%6), hiriak %1 hazten zuen bitartean. Ukaezina da espekulazio urbanistikoak arazo horretan duen eragina: alokairuak izugarri garestitzen ari dira; pisu turistikoen hazkundea ikaragarria da auzo honetan; gainera, Azora funts-putrea auzoan dozenaka etxebizitza eta lokalen jabea da; hotel berri batzuk irekitzea ere aurreikusten da; eta abar.

Horregatik guztiagatik, eta salatutakoa aztertze aldera, EH Bilduko Udal taldeak, aipatutako etxebizitza turistikoa ezartzeko espedientea eskatu du, eta, bestetik, “Etxebizitza turistikoaren erabilera eta ohiko etxebizitzetako logelak erabilera turistikorako alokatzea arautzen dituen udal ordenantza” tramitazio-espedientea eskatu du, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak legez kanpokotzat jotzen duen Ordenantzarena, alegia.

EH Bilduk kontzentrazio bat egingo du Kontxan “PNV-PSE: Ez handitu zuloa” lemapean

Kontzentrazioa martxoaren 28an izango da, 12:30ean.

| 2021-03-18 11:55:00

Metro pasantearen lanak jarraitzen du iluntasuna, arriskuak, inprobisazioa, gainkostuak eta atzerapenak pilatzen. Jakina denez, Easo-Mirakontxa tartearen bigarren lizitaziorako lehiaketa publikoa irekita dago une honetan, eta %130 gainkostua dauka dagoeneko. Gainera, Zubieta kaleko zuloak agertu ondoren, hasiera batean, ETSk 2022tik 2024ra atzeratu zuen metro-pasantea martxan jartzea, baina orain Arriola sailburuak atzeratu egin du berriro, oraingoz, 2025era arte.

Bi zulo horiek agertu izanak - zorte hutsagatik ez dute biktimarik eragin - inflexio-puntua ekarri zuen proiektuan. Ondoren hartu dituzten erabakiek eta arduradunek erakutsi duten jarrerek eragin dute gaur egun proiektuak hasieran zuena baino zilegitasun sozial txikiagoa izatea.

Izan ere, Zubieta kalean lehen zuloa agertu zenetik bederatzi hilabete baino gehiago igaro direnean, oraindik inork ez du bere gain hartu zulo horiek eragin dituen planifikazio txarraren ardura politikoa. Bigarren lizitaziorako egindako eraikuntza-proiektua irakurtzen duen edonork ikus dezake Eusko Jaurlaritzak argi eta garbi onartzen duela Kontxako eremuak “baldintza geotekniko oso txarrak” dituela, eta, beraz, tunel bat azpitik egiteak ura iragaztea eta harea mugitzea eragingo zuela. Ez da sinesgarria, beraz, lehenengo Arantxa Tapiak eta ondoren Iñaki Arriolak ez jakitea Kontxaren azpian “harea eta ura” dagoela, bigarren lizitazioa justifikatzeko esan zuten bezala.

Gertatzen ari den guztiari eman nahi dioten normaltasun itxurak talka egiten du Donostiako gizartearen zentzu komunaren kontra. Eta hori ondo baino hobeto dakite EAJk eta PSEk, eta isiltasun-estrategia bat ezarri dute metro pasantearen inguruan, beste proiektu batzuetan duten propaganda erakustaldiekin kontrastean. Instituzioetan oposizioko taldeen galderei erantzutera behartuta daudenean bakarrik hitz egiten dute metroaz. Hala, Eneko Goiak dagoeneko hartu du EH Bilduk metroari buruz egiten dizkion galderei ez erantzuteko erabakia. Bere esanetan, ez da bere “eskumena”, azken urteetako egitasmorik handiena hiriaren eta alkatearen agenda politikoan protagonista izan behar ez balu bezala. Bide batez, esan behar da Eneko Goiak ez dituela erantzun nahi bere eskumenekoak diren galderei ere, hala nola pertsonen segurtasunari buruzkoak.

Baina, nahi ala ez, entzun egin beharko gaituzte, erakundeetan eta kalean. Guztiz beharrezkoa da EAJri eta PSEri metroarekiko jarrera aldatzeko eskatzea. Oso gai larriei buruz ari gara. Herritarren eta langileen segurtasunari buruz ari gara. Gainera, guztion artean ordaintzen dugun egitasmo oso garestiari buruz ari gara, pandemia baten erdian, eta gutxi batzuen interesen aurrean segurtasuna lehenesteko eskatzeko eskubide osoa dugu.

Beraz, datozen egunetan hainbat ekimen martxan jarriko ditugu, bai instituzionalak bai mobilizatzaileak:

Alde batetik, datorren osteguneko osoko bilkurari begira (martxoak 25), Satorralaiak taldeak eskatuta, Elkarrekin Donostiak eta EH Bilduk mozio bateratua aurkeztuko dugu, erakunde independente batek metro pasantearen obrak hirigunean eta erakinetan izan ditzakeen ondorioei buruzko azterketa geoteknikoa egiten ez duen bitartean bigarren lizitazioa geldiarazteko eskatuz.

Eta, bestalde, Donostiako EH Bilduk kontzentrazio bat deitu du datorren martxoaren 28an, igandea, eguerdiko 12:30ean, Kontxako erlojuetan, “EZ HANDITU ZULOA. PNV-PSE: no hipotequéis más a la ciudadanía donostiarra” lemapean.

EH Bilduk hobari fiskalak proposatu ditu 30.000 eurotik beherako errententzat eta "Covid tasa" ezartzea pandemian irabaziak izan dituen enpresa handientzat

EH Bilduk 17 arau-proposamen eta 5 zuzenketa erregistratu ditu 2021eko Ordenantza Fiskalen eztabaidari begira

| 2020-08-06 11:48:00

EH Bilduk proposatu du udal-zerbitzu guztien udal-tasak % 25 jaistea pandemiak iraun bitartean euren egoera ekonomikoak okerrera egin duen eta 2019an errenta erabilgarria 30.097 € baino txikiagoa izan dutenei (errenta gutxien duen Donostiako auzoko batezbesteko errenta da). Aipatu behar da EH Bilduk proposatu dituen hobari horiek oinarritzat dutela maiatzaren 12ko 3/2020 Foru Dekretu Araua, zeinak espresuki aipatzen duen toki erakundeek indartu ditzaketela Covid-19ak kaltetutako kolektiboei begirako hobariak, jasandako kalteak arintzen laguntzeko.

Era berean, pandemiaren ondorioei aurre egiteko eta inor atzean ez uzteko "Covid tasa" bat ezartzea proposatu dugu. Horrela, Donostiako EH Bilduk proposatzen du udal zerbitzuengatiko tasak % 5 handitzea merkataritza kate handiei, Covid-19 osasun krisiaren garaian % 10etik gorako etekinak izan badituzte. Saltoki handiei zuzendutako zerga hau gutxienez hurrengo bi urteetan izango litzateke indarrean. Asmoa da enpresa horiek ekarpen solidarioa egitea gizartearentzako zerbitzuak diruztatzen laguntzeko.

Pandemiagatik itxi behar izan duten establezimenduei laguntzeko Udal Gobernuak egin duen proposamenari dagokionez, EH Bilduren udal taldeak zuzenketa aurkeztu du, hobariek mesede handiagoa egin diezaieten lokal txikienei. Horrela, hondakinak biltzeagatiko tasetako hobarietan, irizpide orokor gisa, azalera komertzial txikiena (lokaleko eta terrazako azalerak barne) duten lokalek jasoko dute hobari handiena. Era berean, terrazen tasetan, lehenengo 10 mahaiengatik izango da hobaria, eta % 100koa izango da. Gainera, kontuan izango da berriz ere lan ezin egiteko egoeran gerta daitezkeela Covid-19agatik.

Ildo beretik, EH Bilduk proposamen batzuk egin ditu Donostiako ekonomia birbideratzen hasteko. Izan ere, EH Bilduk ezin du ulertu nola, pandemiak turismo-sektorearen ahultasuna agerian utzi duen arren, EAJk eta PSEk sektore hori indartzeko apustu itsuarekin jarraitzen duten, beste sektore egonkor eta iraunkorrago batzuen kaltetan.

Eta kultur sektorea pandemiak gehien kaltetu duenetako bat izanik, EH Bilduk neurriak aurkeztu ditu tokiko sortzaileei laguntzeko, baita euskararen erabilpena sustatzeko ere.

Hauek dira EH Bilduren proposamen garrantzitsuenetako batzuk:

• Ondasun higiezinen gaineko zerga: EH Bilduk proposatu du OHZren kuotaren % 100eko hobaria ematea alokairu sozialean bizi eta urtean 25.500 eurotik beheragoko errenta dutenei. Halaber, proposatzen dugu % 90eko hobaria ematea errenta zaharrei, Gizarte Laguntzak jasotzen ari diren kasuetan.
  • EH Bilduk etxebizitza hutsei OHZren errekargua % 100era igotzeko Udal Gobernuak egin duen proposamena babestuko du. Gogoratu behar da iaz tasa % 50era igo bazen EH Bilduk eta Udal Gobernuak hala adostu zutelako izan zela
• Turismo-erabilerak: EH Bilduk proposatu du establezimenduen eta lokalen irekiera- eta kontrol-zerbitzuak emateagatiko tasa %5 handitzea 500 m²-tik gorako establezimenduei, eta kopuru honetatik abiatuta, gainerako establezimenduen kuotak proportzionalki ezarriko dira.
• Tokiko ekoizleak: Bretxako merkatuko postuei % 50eko tarifa murriztua aplikatzea proposatu dugu, tokiko ekoizleei Covid-19k eragindako kalteak arintzen laguntzeko.
• Birziklatzea: organikoa birziklatzen duenari eta konpostajea egiten dutenei hobariak 4,2 puntu handitzea proposatzen dugu. Izan ere, EBk adierazi du 2023rako nahitaezkoa izango dela organiko guztia bereizita birziklatzea. Tasa orokorrari dagokionez, EH Bilduk % 1,2 soilik igotzea proposatu du, eta ez % 3, Udal Gobernuak proposatu bezala. Eneko Goiaren Gobernuak asko garestitu zuen zerbitzu hori bere lehenengo agintaldian (+ % 24), eta bigarren honetan ildo beretik jarraitzen du. Igoera hauek Zubietako erraustegia finantzatzea dute helburu.
• Kultura: tokiko sortzaileei laguntzeko, EAEn edo Nafarroan egoitza fiskala duten erakunde guztiak udal lurretan ikus-entzunezko lanak grabatzeagatik kuotak ordaintzetik salbuestea proposatzen dugu.
• Euskara: Batetik, proposatu dugu udal jabaria baliatzean, eskatzaileak zehaztuko duen jarduerarako baimena eskatzeaz gain, hainbat jardueren kasuan, Euskara Zerbitzuaren aldeko txostena behar izatea fidantza berreskuratzeko. Bestetik, proposatu dugu % 20ko tarifa murrizketa eskaintzea merkataritza establezimenduei, baldin eta beraien produktuak zoru publikoan erakusten dituzten euskarriek euskarari lehentasuna ematen badiete
• Ura eta saneamendua: % 1,2 igotzea proposatzen dugu, KPIarekin bat etorriz, eta ez Udal Gobernuak proposatzen duen % 3.
• TAO: egoiliarrentzat % 1,2ko igoera bakarrik aplikatzea proposatzen dugu, eta aparkatzeko beste kuotetan % 10eko igoera aplikatzea.
• Finantzaketa-iturri berriak: gure ustez, krisi ekonomikoaren garaian, baliabide-iturri alternatiboak bilatu behar dira, orain arte salbuetsita zeuden jarduera batzuk zergapetuz:
  • - Udal-lurretako obretan lurrak ateratzeagatik kobratzen hastea (15 €/ m ³), adibidez, metroaren pasabidean.
  • - Oso kutsagarriak diren terrazetako erregai bidezko berogailuak erabiltzen diren kasuetan, espazio publikoa okupatzearen tasa % 15 garestitzea.
  • - Orain arte tasarik ordaintzen ez zuten "Food truck" delakoei kobratzen hastea (19,6 € ibilgailu eta eguneko). Hori bai, % 90eko tarifa murriztua izango dute Euskal Herrian ekoitzitako produktuak (“O km”) salduz gero
  • - Lurzoru publikoa autoak saltzeko asmoz erakusteko okupatzea (25 € /m2). EH Bilduren ustez, garraio publikoaren aldeko sustapena egin behar da erakunde publikoetatik.

• «
• 1
• 2
• 3
• 4
• 5
• 6
• 7
• 8
• ...
• 19
• 20
• »