AKTUALITATEA

| 2023-11-17 13:41:00

Plan Orokorraren aldaketa hiria beste norabide batean egiteko aukera paregabea da, zirriborro honek horretarako oinarriak eta argudioak ematen dizkigu. Horrela, gainerako alderdiei dei egiten diegu irizpide horiek errespeta ditzaten, akatsak zuzen daitezen eta ahal den neurrian hobe ditzagun. Beste hiri bat posible da.

Hitz gutxitan esanda, epe ertainean hiria aurreikusteko eta zer hiri mota nahi dugun zehazteko tresna bat da. HAPOaren aldaketa orain hasiko da, eta hiru edo lau urteren buruan gauzatuko da.

Hori da, hain zuzen ere, mahai gainean jar daitekeen gaietako bat: Zein hiri proiektatu nahi dugu? Zeintzuk dira lehentasunak? EH Bilduk gaur goizean hedabideekin izan duen gosari informatibo batean, Juan Karlos Izagirre bozeramaileak, Garbiñe Alkiza eta Ricardo Burutaran zinegotziekin batera, zirriborroaren nondik norakoak azaldu ditu, eta hiri justuagoa, orekatuagoa eta bizigarriagoa egingo duten proiektuak defendatu ditu.

 

«Hiria donostiarrengan pentsatuz eraiki behar da: haren oinarrizko premiak, bizitegi- eta ekipamendu-gabeziak, berdeguneak eta mugikortasun-guneak ere bai, besteak beste, eta hori guztia auzoen eta pertsonen arteko desberdintasunak saihestuz», adierazi du Juan Karlos Izagirrek. «Gure ustez, zirriborro honetan jasotzen diren hainbat ideia eta proposamen aplikatuta, norabide onean joango ginateke. Bitxia bada ere -jarraitu du-, diagnostiko hau bat dator EH Bilduk egiten dituen kontzeptu eta balorazioetan».

 

Hasteko, diagnostikoaren balorazioa egingo dugu, ia 300 orrialde biltzen dituena. Funtsezkoena egiten duen eta hein handi batean partekatzen dugun argazkia da. Eta honako galdera hau egin daiteke argazki horri buruz: zerbait egin al da lehengoratzeko, ala iraunarazi egingo da?

«Oso deigarria eta kezkagarria da zirriborro horrek Donostiako hainbat auzoren artean erakusten duen desberdintasuna, bereziki Ekialdeko barrutian, hiriko gainerako auzoei dagokienez», uste du Izagirrek. Adibidez, espazio libre defizit handiena duen eremua da, eta hemen jasotzen diren hirigintza-proiektu batzuek arazo hori areagotu baino ez dute egiten, arindu edo konpondu beharrean.

Irisgarritasunean ere desberdintasuna aitortzen da, bereziki Altzan, Aieten eta Egian. Hezkuntza mailan itunpeko ereduak edo eredu pribatuak publikoaren aurrean gero eta pisu handiagoa duen hiria ere islatzen du. «Plangintzaren arazoa da hirigintza-ikuspegitik ikastetxeak eraikitzeko tokirik erreserbatu ez bada», adierazi du Ricardo Burutaranek. Kultura- eta kirol-ekipamenduen eta erreferentziazko ekipamenduen gabeziak ere egiaztatu dira. Bestela esanda, ekonomia mugitzen duten trakzio-elementuak. «Errotzeko gaitasuna duten ekonomia eta jarduerak ezartzeaz gain, beste eremu batzuetatik jendea erakartzeko gai direnak ere ezarri behar dira», gaineratu du Burutaranek.

 

Etxebizitza

Zirriborroak egiaztatzen duenez, Donostiako etxebizitza babestuen ehunekoa (% 4) 2043an izan beharko dugunaren (% 20) oso azpitik dago, Etxebizitzaren Legeak ezartzen duenaren arabera. 20 urtean 29.000 etxebizitza berri eraiki dira, horietatik % 64 salmenta librekoak. «Joera ez da zuzentzen eta prezioak ez dira kontrolatzen; beraz, helburua ez da betetzen. EH Bilduren ustez, korrelazioak alderantzizkoa izan behar du eta ahalik eta gehien ezarri behar dira».

Zirriborroak argi eta garbi dio: ez da nahikoa etxebizitza gehiago eraikitzea (gainera, babestuaren gutxieneko ehunekoekin), eta dagoeneko eraikita dagoen etxebizitza kalifikatzea proposatzen du etxebizitza berrietarako lizentziak eskatzen direnean (lokalak, lebanteak, bereizketak, zaharberritze integralak...). EH Bilduk babesten duen formula berri honekin 4.400 etxebizitza babestu lor litezke, kasu askotan etxebizitza babestua ia ez dagoen auzoetan.

 

Gure apustua argia da, Burutaranek adierazi duen bezala: babestutako kalifikazioak iraunkorra izan behar du eta errenten araberako progresibotasuna ezarri behar da. Etxegintzak berriekin bakarrik egiten du, atzeraeraginik gabe, eta hori aldatu egin beharko litzateke.

Beste etxebizitza-erabilera batzuei dagokienez, Plan Orokorraren zirriborroak gomendatzen du familia-etxebizitzaren erabilera turismo-erabileratik babestea. Ohiko etxebizitzarekin zerikusirik ez duten beste jarduera batzuetarako bizitegi-erabilerarako eraikitakoaren erabilera gomendatutakoaren mugatik gertu dago. Turismo-ostatuetako plazak % 116 igo dira 2016az geroztik, zirriborroak ohartarazten duenez.

 

Jarduera ekonomikoak

Berriz ere ikusten dira aldeak. Langabezia-tasa handienak Altzan, Intxaurrondon, Loiolan, Egian eta Martutenen daude; hotelen pisu ekonomikoa, berriz, Erdialdea-Parte Zaharrean eta Grosen. Proportzioan, Donostia Estatutik turista gehien jasotzen dituen seigarren hiria da, Madril eta Valentziaren aurretik.

Erdialdea-Parte-Zaharrean eta Grosen egiaztatzen den turismo- eta hotel-presio horrek «bereizketa eta gentrifikazioa» eragin du, zirriborroak hitzez hitz aipatzen duenez. Biztanleria flotatzaileak ezin du egoiliarra baino % 10 gehiago izan, baina eremu jakin batzuetan, hala nola Antiguo-Ondarretan eta Grosen, nahi baino gehiago daude jada, eta kasu batzuetan % 25era hurbiltzen ari dira.

 

Proiektuak: Auditz Akular

«Udal-gobernuak zer esku-hartze mekanismo du Gros, Amara, Antigua eta Erdialdea auzoetan etxebizitza babestua egon dadin? Eraikuntzaren aldeko apustua baino ez dute egiten», dio Burutaranek.

EH Bilduk uste du eraiki egin behar dela, baina ez bakarrik. «Eraikuntzaren barruan, gainera, ideia klasista dute: hiri kolmatatutik gertu dauden auzoetan, etxebizitzak garestiagoak izateko ildoan egiten dituzte proposamenak. Nork irabazten du Mundaizen salmenta libreko hiru dorre eraikitzearekin?».

 

Burutaranen hitzetan, babestutako etxebizitzen defizita dago eta Udal Gobernuak nitxoak aurkitu behar ditu. Auditz Akularren proiektu hau aurreko erabaki baten ondorioa da. 3.000 etxebizitza inguru aurreikusten dira, horietatik 2.300 babestuak, eta zirriborroak adierazten du zein izan behar duen irizpideak: «Etxebizitza babestuak kokatzean, etxebizitza mota horiek gehiegi kontzentratzea saihestuko da, gizarteratzea errazteko eta herritarrak beren errenta-mailaren arabera lurraldez lurralde ez bereizteko». Hori esanda, aipatzekoa da Altza dela biztanleen eta enpleguaren arteko proportziorik eza handiena duen auzoetako bat.

Eta lurzorua babesteko printzipioa aplikatuz, irizpide orokorra da hiri-hedapeneko eremu esanguratsurik ez aurreikustea. Printzipio horren aplikazioa hautsi egiten da Auditz Akularrerako aurreikusitako proposamenarekin.

 

Mundaiz-Errandogaina (Errondo gaina)

Etxebizitzen aurreikuspena % 100 librea da. Ez du formula mistorik aurreikusten, eta ez du hazkunde trinko eta orekaturik bermatzen. Izan ere, uste dugu etxebizitza babestuen urritasuna areagotzen duela.

Errandogainaren kasuan, lehenago desklasifikatzea proposatzen zen, haren garapena desegokia zela iritzita, inguruaren kokapena eta topografia zirela eta. Horregatik guztiagatik, duen balio naturalistikoa mantentzea eta Miramongo parkeko ingurune naturalekin eta Amara Berri inguratzen duen oihal berdearekin lotzea proposatzen zen.

Laburbilduz, etxebizitza babestuaren banaketa desberdina dela egiaztatu da. Eremu batzuetan % 75etik gorakoa da (Auditz Akular), baina beste eremu batzuetan ez dago halakorik. Eragiketa horiek errealitatea eta guztizko zenbaketa makillatzeko aukera ematen dute, etxebizitza libreak gehien balio duten lekuetan kokatzen diren bitartean. Biztanleriaren sektore oso zabal bat ezingo da inoiz auzo jakin batzuetan bizi. Erakargarritasun gutxien duten eremuak etxebizitza babestuen poltsa potentzialak dira, eta beste toki batzuetan desagertu ere egiten dira (Mundaiz), lehendik dauden aldeak are gehiago areagotuz.

 

GI-20 errepidea: aukeraz betetako birmoldaketa

Zirriborroak, era berean, GI-20 errepide zaharraren eraldketaz hitz egiten du. Proiektu hori EH Bilduk bi urtez landu du azpiegitura horren inguruko auzoetako eragileekin, eta jendaurrean aurkeztu du hainbat ekitalditan.

«Ados gaude, neurri batean, diagnostikoarekin eta konponbide batzuekin, baina asmo handiagoko birmoldaketa eskatzen dugu. Hau motz geratzen da eta anbizioa handiagoa beharrezkoa da», adierazi du Garbiñe Alkizak.

Lehenik eta behin, luzerari dagokionez: HAPOak Anoeta eta Herrera arteko tartea aipatzen duen bitartean, EH Bilduk Añorgatik Herreraraino egitea proposatzen du.

Bestalde, GI-40 errepidean esku hartzeko aukerari dagokionez, uste dugu ez dela gehiegi egin behar trafikoa bideratzeko; ez dugu beharrezkoa ikusten aztertzen ari diren hirugarren erreia. Eta 27. poligonoari dagokionez, aldaketak egin beharko lirateke bertara doazen auto kopurua murrizteko, garraio publikoa indartzeaz gain eta gaur egun ia ezinezkoak diren bizikleta bideak sortzeaz gain.

Zalantzarik gabe, mugikortasun jasangarriak izan behar du gure helburua, eta, zentzu horretan, gure hirian Emisio Txikiko Eremu izendatzea eta disuasio-aparkalekuak prestatzea ezinbestekoak dira. Jakin badakigu, halaber, autoak GI-40 errepidera transferitu nahi baditugu, konexio batzuk hobetu beharko ditugula; adibidez, Aritzetatik edo Lasarte/Usurbiletik datozenak.

«Azkenik, aurrerapenak GI20 eraldatuta berreskuratuko liratekeen lursail publikoetan zer egin daitekeen proposatzen digu. Kasu batzuetan ados egon gaitezke proposatzen denarekin, baina kasu honetan ere motz geratzen dela iruditzen zaigu. Gure proposamena lankidetzan giteko parte hartu zuten herritarrek ezagutzen dituzte inork baino hobe errepide honen alboko auzoak, ingurunea eta nukleo bakoitzaren gabeziak. Beraz, EH Bilduk bere hitza eta iritzia entzutea eskatzen du», eskatu du Alkizak.

Marrutxipi

HAPOaren arabera, Marrutxipiko sarrerarekin egunero mugikortasun motorduneko 3.000 bidaia gehiago egiten dira. Gainera, Ategorrietarako konexioan sarbidea handitu egiten da eta Jose Elosegirena murriztu. GI-20 errepidea eraldatuta, Marrutxipiko sarrerak funtzionaltasuna galduko luke. Hasieratik ohartarazi genuen proiektua zaharkitua jaio zela: soilik autoentzat pentsatutako irteera bat eraikitzen ari gara, eta ez mugikortasun iraunkorra sustatzeko, ez oinezkoentzat, ez bizikletarentzat, ezta garraio publikoarentzat ere.

Argi dago GI20 eraldaketarekin ere Marrutxipiko irteera berri hau eraldatu egin beharko dela, denontzat atseginagoa eta eskuragarriagoa izan dadin.