AKTUALITATEA

| 2021-03-31 12:56:00

Altxamendu frankistaren ondoren, Arabako zatirik handiena golpisten kontrolpean geratu zen. Hala ere, Arabako lurraldea ez zen errepresiotik libratu. Erregimen berriaren aurkako edozein zantzu ezabatzeko asmoz, kartzelak eta bide ertzeak bete ziren: exekuzioak, nahitaezko desagerpenak, kartzela, tortura, erbesteratzea…

 

Hautetsiak, maisu-maistrak, sindikalistak, militante politikoak… horiek izan ziren helburuak. 1936 eta 1945 artean 350 pertsona inguru hil zituzten Araban matxinatuek. Gaur egun, oraindik orain, horietako askok desagertuta jarraitzen dute.

 

Baina 1937ko martxoaren 31n errepresio frankistaren egutegian grabatuta geratuko da. Egun horretan, frankistek iparraldeko frontearen aurkako erasoari ekin zioten. Gau horretan bertan, La Paz kaleko Gasteizko kartzelan, errekete, falangista eta guardia zibilek osatutako heriotzaren eskuadroia agertu zen. 16 preso atera zituzten euren ziegetatik, eta 2 kamioitara eraman zituzten eskuak lotuta. Kamioi horiek zain zituzten atean eta Azazetako portura eraman zituzten.

 

Han exekutatu zituzten eta, ondoren, bertan lurperatu egin zituzten. Exekuzio sumarioak Mola jeneralak agindu zituen, izua sortu nahi baitzuen. Euskal Herrian 1936tik 1939ra bitartean gertatutako pisu eta esanahi politiko handieneko hilketa izan zen hori. Horien artean zegoen Teodoro González de Zarate, Gasteizko alkatea, Ezker Errepublikanoan afiliatua, hauteskundeak bigarren itzulian irabazi zituena.

 

Gainerakoak hautetsiak edo militante errepublikano, sozialista, abertzale edo anarkistak ziren. Beste batzuk, berriz, langileak, Estatu frankistaren beldurrak suntsitu nahi zituen ideologia horiekin sinpatizatzeko kartzelan sartu zituzten langileak, hain zuzen.

 

Bi urte geroago, hildako 16 pertsonetatik 3 pertsonen gorpuzkinak berreskuratu zituzten Azazetako sarraskiaren beste 13 biktimak mendian egon ziren beste 41 urtez. Gaur egun, oraindik ere, Espainiako bide ertz asko gorpuzkinez beteta daude.

 

Gaur, 84 urte geroago, egia, justizia eta erreparazioa eskatuko diegu Azazetan hildako 16 lagunei eta errepresio frankistaren gainerako biktimei. Ahanzturaren aurka, oroitzapena; injustiziaren aurka egia, justizia eta erreparazioa; axolagabetasunaren aurka, gogoratu nahi duen herri oso baten aitortza. Araba ezin dugulako ahanzturaren gainean eraiki.

 

1936an, Teodoro González de Zarate desberdinen arteko gobernu baten buru izan zen, Araba hobea eraikitzeko. Besteak beste, hauek izan ziren abian jarritako erreformetako batzuk: nekazaritza-erreforma, irakaskuntzaren erreforma, udalerriei autonomia handiagoa ematea, autonomia-estatutuen izapideak egitea, kargu publiko etenak berrezartzea edo 34ko iraultzatik preso politikoak askatzea. Erreforma horien kontra altxatu ziren.

 

Orain, orduan bezala, arlo publikoaren balioa ikasi dugu.

 

Pandemiak agerian utzi ditu gure gabeziak:

 

- Zainketa-lanak funtsezkoak direla eta, orohar, oso feminizatuta dagoen  kolektiboaren gainean daudela eta baldintza eskasetan lan egiten dutela.

- Krisiak, lehen eta orain, langileek ordaintzen dituzte, eta irabaziak murrizten direnean langileek ordaintzen dituzte ondorioak.

- Hezkuntza ez dela berdina guztientzat.

-Gure osasun-sistema ez dela gai horrelako krisi bati aurre egiteko, eta bere profesionalen adoreari esker bakarrik egin diola aurre pandemiari.

 

Baina krisi soziosanitario honetan ere geure alderik onena ere atera egin dugu. Elkartasuna, duintasuna eta erantzukizuna erakutsi ditugu. Argi utzi dugu erortzen bagara ere altxatzen jakin badakigula. Jaiki bai, baina norabidea aldatzeko, izan ere, 36an amestu zuten eta orain amesten dugun Araba bidezkoagoa eta solidarioagoa izan merezi dugu, nahi dugu. Baina ekologista, anitza eta feminista ere izan behar du, eta, nola ez, tiroz ito nahi dituzten ezkerreko balio horietan oinarrituta egon behar da.

 

Horregatik, 84 urte geroago, pertsonak zentroan jarriko dituzten politika publikoak eskatzen jarraitzen dugu.

 

Horregatik, 84 urte geroago, Araba ekologista, anitza eta feminista horren alde borrokatzen jarraitzen dugu... tiroz ito nahi dituzten ezkerreko balio horietan oinarritutako Araba horren alde borrokatzen jarraitzen dugu.