AKTUALITATEA

| 2022-11-04

Gai honetara hurbiltzeko modu asko daude gure garaian, baina Jose Mari Esparzarena guztiz desegokia da, arrazakeriaren eskutik doan immigrazioaren aurkako diskurtso arriskutsua elikatzen duelako. Kontua ez da asmoak epaitzea, ezta ibilbide pertsonalak ere, jakina, baizik eta testu baten argitalpenaren aurrean kokatzea. Testu horrek ezinegona eta amorrua sortu ditu, eta herri honetan, ezker subiranistatik eta beste esparru batzuetatik, jende asko gai honen inguruan egiten ari den lana eta jarrerak desitxuratzeko erabili da.

Egia esan, kapitalismoak jatorrizko herrialdeetan sortzen duen desberdintasun ekonomikoak eragindako migrazioek herrialde hartzaileetako desberdintasun sozialetan ere sakontzen dute. Horren aurrean, gure ustez, prekarietate hori salatu eta borrokatu egin behar da, eta, horregatik, migratzaileen eskubideak defendatu behar dira, sindikalismo subiranistak edo etxeko langileek erakusten duten bezala, arrazismoaren aurkako ikuspegi sindikal batetik, immigrazio masiboa eragiletzat hartu beharrean. Immigrazioarekin zer egin galdetu zuen pertsonari eman ziezaiokeen lehen erantzuna da hau. Sakoneko arazoa kapitalismoak ezartzen dituen botere-harremanak eta planetaren zati handi batean bizi-baldintzen suntsipena dira. Sakoneko arazoa gerretan dago, gerrak elikatzen dituen arrazoi geopolitiko hedatzaile eta hegemonistan, baina baita klimari eta ekosistemei gero eta leku gehiagotan eragindako kalte izugarrian ere. Izan ere, jendea gosetik, miseriatik, eskubide eta askatasunen urraketa masiboetatik eta klima-aldaketaren ondorioetatik ihesi iristen da eta iritsiko da gure lurraldera etorkizunean.

Prekarietatea eta desberdintasuna, gainera, estatuek atzerritartasun-legedien bidez sendotzen dituzte, eta, beraz, horiei ere aurre egin behar zaie, eta ez dugu aukerarik eman behar gure etsaia nor den nahasteko, bertakoa edo atzerritarra, aldarrikatu ohi den bezala. Administrazio-egoeraren arabera lehen eta bigarren mailako pertsonak ezartzen dituzten legeria baztertzaile horiei aurre egitea da beste erantzunetako bat, eskubide-gako ez-utilitarista batetik immigrazioarekin zer egin jakiteko. Jakina, migrazioak apurtzea saihestu behar dugu, ez bageneki bezala zer tragedia eta zer trauma suposatzen dituen bere lurra utzi behar duenarentzat, baina baita bertan geratzen denarentzat ere, bere seme eta alaben irteerak urratutako gizarte batean. Baina hemen eta orain, botere-harreman estruktural horiek aldatzeko gai ez garen bitartean, ezin diogu geure buruari tranpa egin: migrazioei ezetz esatea, saihestezin egiten dituen mundua aldatu gabe, zentzu komun erreakzionario bat modu arriskutsuan elikatzea da. Horregatik, nahiz eta beti lehenengo eta behin pertsona orok bere jatorrizko lekuan duintasunez bizitzeko duen eskubideaz hitz egiten dugun, migratzera behartuta egon gabe, horiek eragiten dituzten arrazoiak salatzen tematu behar dugu, militantziako gure kide afrikarrek espoliazioaren eta beren herriek pairatzen dituzten politika neokolonialen aurrean esaten diguten bezala, horiek baitira migrazio ekonomikoen arrazoi nagusia.

Nolanahi ere, Euskal Herrian horren ondorioak kudeatzea dagokigu, kontuan hartuta, gainera, Estaturik gabeko nazioa garela, eta ukatu egiten zaigula gure migrazio-politikak izatea, herritartasunerako eskubidea arautu ahal izateko, pertsona guztientzako eskubide, betebehar eta aukera berdintasunean. Hori ez da kasualitatearen ondorio; izan ere, horiekin (atzerritartasunari edo nazionalitateari buruzko legeak, immigrazioaren erregulazioa, mugen kontrola...) estatuek nazio minorizatuen egoera baldintzatzen dute, ez baitiete tresnarik edo baliabiderik ematen hizkuntza, gizarte, ekonomia, identitate, bizikidetza edo kultura garapen prozesuetan nabarmen eragiten dieten migrazio-prozesuak kudea ditzaten. Inposizio horren bidez, inkoherentzia-egoerak sortzen dizkigute, nahi ez ditugun egoerak kudeatzen uzten ez digutelako. Adibide paradigmatiko bat Bidasoaren mugetan gertatzen dena da; izan ere, migrazio-politika horiek heriotzak eta eskubide-urraketa etengabeak eragiten dituzte, eta, horren aurrean, ezer gutxi egin dezakegu, migratzaileen joan-etorria erraztuko duten eta giza eskubideak bermatuko dituzten bide seguruak ezartzea eragozten zaigulako. Beste adibide batzuk izan daitezke gure lurraldean bizi diren milaka pertsonari botoa emateko eskubidea edo euskara ikasteko eskubidea ukatzea.

Egungo esparru autonomikoetatik eskumen-maila jakin bat izan dezakegun gauza bakarra gizarteratze-politikak dira (etxebizitza, enplegua, osasuna, hezkuntza...), eta muga asko dituzte ongizate-estatua deritzonaren ahultasunaren aurrean eta migratzaileei estatu horretara iristeko jartzen zaizkien oztopoen aurrean (erroldatzeak, diru-sarrerak bermatzeko errenta, etxebizitza, osasuna, segregazioa hezkuntzan). Baita oro har gutxi inbertitzen den kultura-egokitzapeneko politiketarako ere, EH Bilduk apustu irmoa egin baitu kultura-aniztasuna kudeatzeko eredu demokratiko propio, integral, parte-hartzaile, inklusibo eta arrazakeriaren aurkako baten alde. Kulturen arteko bizikidetza artikulatzeko eredu bat, Euskal Herrian dauden jatorri eta kultura guztiak elkar ezagutuz eta aitortuz. Horrek guztiak immigrazioarekin zer egin behar den ere adierazten du, eta gure migrazio eta nazionalitate politikak erabakitzeko eskubidea eskatzen du, pertsona guztiei eskubide guztiak bermatu ahal izateko. Horretarako, beharrezkoa da egungo lurralde-eremuei eskumen osoak ematea, Iruñetik eta Gasteiztik kultura-aniztasunaren eta migrazioen arloko politika propioak erabaki ahal izateko.

Era berean, oso gogoan izan behar dugu migratzea eskubidea dela, eta pertsona orok duela eskubide hori baliatzeko pobreziatik ihes egiteko, etorkizun hobea bilatzeko, edozein motatako jazarpen politikotik edo klima-aldaketaren ondorioetatik ihes egiteko. Horregatik, defendatu egin behar dugu, eta Euskal Herri hori errealitate bihurtzen saiatu, pertsona guztiei herritartasun osoa bermatuko dien harrera-leku gisa. Horixe da, baita ere, immigrazioarekin egin beharrekoari ematen diogun erantzuna, gure kartelek ‘denok egiten dugu herri’ esaten dutenean edo ANVren lelo zaharrak faxismoari aurre egiten dionean: ‘nondik gatozen ez du axola, baizik eta nora goazen’.

Une honetan, migrazioaren aurkako diskurtso batek ez du inolako ekarpenik egiten gure herrian inklusioa eta bizikidetza bultzatzeko. Eta ez dezagun esan jada aliantzak sortzeko gure proiektu politikoan. Nola pentsa dezakegu haien jatorrizko lekuetan geratzeko esatea kapital handiaren konplize ez izateko? Euskal gizartearen isla izatea dagokigu EH Bilduri, eta, horregatik, baita haren errealitate kulturanitzarena ere, migratzaileekin eta jatorri desberdinetako pertsonekin zubiak ezartzeko, betiere giza eskubideen defentsa eta arrazakeriaren aurkako borroka banderatzat hartuta. Arrazoi askorengatik, baina, batez ere, haiek ez daudelako gure aurrean, euskal ezker subiranista migratzailez eta migratzaileen ondorengoz beteta dagoelako, XIX. mendetik migrazioen espiral bat ezagutu duen herrialde batean, zentzu guztietan, eta hori gabe ez ginateke izango garena. Erantzun hori eman behar diogu immigrazioarekin zer egin dezakegun sektore pobretuenen migrazioak arbuiatzen dituzten ultraeskuindarren esparru ideologikoetan ez erortzeko, ez eskulan merkea baino bilatzen ez duenaren utilitarismo ekonomikoaren esparruetan, ez eta ustezko ezker baten paternalismo eta buenismoaren esparruetan ere, zeinak kulturaniztasunaz hitz egiten baitu dekorazioari dagokionez, baina eskubideak ukatzen ditu, barneratze-zentroak altxatzen ditu, mugak ixten eta militarizatzen ditu edo banantzen dituzten atzerritartasun-legediak bultzatzen ditu.

Azkenik, ulertu beharko genuke migrazioak euskal gizarteak aurre egin beharreko erronka garrantzitsuetako bat direla, beste erronka garrantzitsu batzuekin batera, hala nola krisi ekologikoa, biztanleriaren zahartzea, desberdintasun sozialen hazkundea, digitalizazioa eta robotizazioa edo globalizazio ekonomikoa, lan-eremuan dituen ondorio larriekin. Beraz, herrialde gisa proposamen propio batekin heldu behar diogu, horrelako erronka batek eskatzen duen lehentasuna eta garrantzia emanez. Behar bezala kudeatzeko gai bagara, gizarte askeagoa, biziagoa eta bere etorkizunaren jabeagoa egituratzeko aukera bihurtuko dugu.

Zer egin migrazioekin, beraz: zer gustatuko litzaiguke beste herri batzuekin egitea bihar gure herria bihotza urratuta eta baliabiderik gabe utzi beharko bagenu? Hor oso pista erabilgarria dugu, sen ona ulertzeko eta eztabaida beste modu batetik abiatzeko. Hamarkada batzuetan azalaren kolorea edo herri honetan bizi direnen jatorria ez da arazo bat, bai, ordea, askatasunean erabakitzen ez uztea. Arazoa -eta larria- denez, gure auzokide berrien kolorea eta jatorria arazo gisa ikustea, Berdinen Euskal Errepublikarako gure herri proiektua guztion artean eraiki behar dugulako, inolako bazterketarik gabe eta, jakina, gure errealitate kulturaniztun guztia kontuan hartuta.

EH BILDUKO KULTUR ANIZTASUNAREN IDAZKARITZA /

Joseba Ginés, Diana Urrea, Abou Douf, Kepa San Martín, Yuri Franz Cornejo, Aydé Gutiérrez, Luz Angélica Orozco, Gina Milagros Acea, Txekun López de Aberasturi, Maite Ezkurra, Roberto Macho, Patricia Perales, Maider Beloki, Izaskun Duque, Jokin Mélida, Edurne Muñoz, Peio Goiatxe, Jorge Freytter-Florián eta Olaia Duarte.