AKTUALITATEA

| 2024-10-12 10:24:00

Azken bi urteetako hauteskunde-zikloa gainditu ondoren, bete-betean ekin zaio erakundeetako jarduerari, hauteskunde-deialdi etengabeek eragin ohi duten oztoporik gabe. Beraz, orain da une egokia Arabako gizarteak aurre egin behar dien erronka handiei, eraldaketa handiei, aurre egiteko beharrezko eztabaidei ekiteko. Erronka gehienak herri osoarekin partekatzen dira.

Gero eta nabarmenagoa da Arabako ehun sozioekonomikoaren agortze-sintomak. Eta gero eta garbiago ikusten da, gizarte atzera egiten ari  garela. Eta hori bereziki antzeman da gure lurraldean bizi-kalitateari eusteko estrategikoak diren bi sektore ekonomikotan.

Erregai fosilekiko mendekotasun handia duen industria-sektore bat izaten jarraitzen dugu, deskarbonizaziorantz azkar eraldatu behar duena. Bitartean, potentzia emergenteak sortzen ari diren produktuekin lehiatzen da, kasu batzuetan egokitu egin behar du eta beste batzuetan berrasmatu. Automozioaren, oil & gasaren, aeronautikaren, kautxuaren industriaren eta abarren kasuan, datozen aldaketak, kasu askotan martxan daudenak, sakonekoak izango dira eta egungo ekoizpen eta kontsumo eredua goitik behera aldatuko dute.

Horri gehitu behar zaio lehen sektorearen egoera, hainbat hamarkadatan krisi sakonean murgilduta egon baita. Sektore zahartua eta belaunaldi-aldaketari aurre egiteko zailtasun handiak dituena, beste arrazoi askoren artean, sektore subsidiatua izatera kondenatuta dagoelako, gizartearen aintzatespenik gabe eta lan-baldintza gogorrekin. Sektore horrek epe laburreko konponbideak behar ditu bere biziraupena bermatzeko, baina, aldi berean, estrategikoa izanik, etorkizuneko ikuspegia behar du erakundeen aldetik, etorkizunean elikagaiak bermatuko dizkigun eredu jasangarri eta hurbilekoa ezartzeko. Ezin dugu ekoizten dugun guztia esportatzen jarraitu, ezta kontsumitzen dugun guztia inportatzen ere. Ez da ez logikoa ezta jasangarria ere. .

Lidergo publiko-kolaboratiboa ezinbestekoa izango da bi sektoreen eraldaketak erraztu, lagundu eta norabide estrategikoaz hornitzeko. Gure sare ekonomikoa eraldatzearekin batera, une historikoko erronka soziopolitiko nagusiei ere erantzun beharko dio.

Herritarren ongizatea bermatzeko gai izan behar dugu, bizitza duinak eraikitzea bermatzen duten eskubide eta zerbitzuak indartuz. Izan ere, azken hamarkadetan nabarmen degradatu dira osasuna, hezkuntza, zaintza-zerbitzua, etxebizitza, baita aisialdirako eta kulturarako sarbidea ere.

Gai izan behar dugu, halaber, bidezko aberastasunaren banaketa bermatzeko eta kapital-metaketak gero eta esku gutxiagotan sortzen duen gizarte-arrakala gero eta handiagoari galga jartzeko. Hain luze iragarritako erreforma fiskala ezin da mugatu ukitu txikiagoetara gure egungo sistema fiskalean. Herrialde honek benetako erreforma fiskala behar du: progresibitatean aurrera egingo du eta arrakala soziala murriztuko behar du, Europako estandarretara hurbildu behar gaitu eta erakundeek, ekonomikoki ere, garaiko erronka handiei aurre egin ahal izateko behar den finantza-gaitasuna bermatu beharko du.

Klima-aldaketari aurre egitea eta gure gizartearen deskarbonizazioan azkar aurrera egitea da egungo beste erronka nagusietako bat. Trantsizio ekosoziala, gure ikuspuntutik, gizarte bidezkoago eta iraunkorrago baten eraikuntzan aukera gisa ikusi beharko genuke baina benetako arazo bihurtzen ari da Araban. Eta hau ez da kasualitatea. Hainbat hamarkadatan zehar izandako zorigaiztoko kudeaketaren edo kudeaketa faltaren ondorio zuzena da. Denbora ederra galdu dugu biderik ez zuen obsesioei buruz eztabaidatzen, fracking-a kasu. Denbora ederra galdu dugu ezinbesteko trantsizioa planifikatzeko. Denbora ederra galdu dugu krisi klimatikoari eta beharrezko eraldaketen sozializazioari buruzko elkarrizketa soziala irekitzeko. Eta, bitartean, kolore guztietako enpresen tsunamiak harrapatu gaitu, gure lurraldean mota guztietako proiektu berriztagarriak instalatu nahian... ordenarik eta kontrolik gabe. Eta egoera horrek, jakina, babesgabetasuna eta gaitzespena sortzen du herritarren artean, batez ere, landa-eremuan.

Agertokia gero eta konplexuagoa da, bai, baina ezin dugu etsi. Premiazkoa da elkarrizketa soziala zabaltzea lurralde osoan. Gure aldetik, Araba Zero Karbono proposamenean 2021ean egindako ariketaren antzekoa egiteko beharra azpimarratzen jarraitzen dugu. Kolektiboki helburu argiak ezarri behar ditugu energia-kontsumoa murrizteko eta berriztagarriak sortzeko proiektuak instalatzeko, eta, aldi berean, tarteko agertokiak egutegian ezarri behar ditugu, 2030erako helburuak argi eta garbi zehazten hasita. Egungo egoerari buelta emateko, gai hori merkatu-logikaren esku uzteari utzi behar zaio, erakunde publikoek lidergo argia izan behar dute, elkarrizketa sozial ahalik eta zabalena ireki behar da, eta eraiki nahi dugun etorkizunari buruzko ziurtasunak eta segurtasuna transmitituko duten agertoki argiak eskaini behar zaizkie herritarrei.

Lurralde-kohesioaren hauspo historikoarekin batera, Gasteizek lurraldean duen biztanleria-pisuaren ondoriozkoa, azken hamarkadetan gertatzen ari diren eraldaketa sozio-demografikoen ondoriozko erronka demografikoari bide ematen zaio indarrez. Gazteen emantzipazioa eta haien bizi-proiektuak eraikitzea erraztu behar dugu. Biztanleriaren zahartzeari erantzun behar diogu, adinekoen autonomia erraztuz eta kalitatezko zainketa-eredua bermatuz. Eta migrazio-mugimenduei erantzun behar diegu, bizitza-proiektu berriak eraikitzea errazten duen harrera-gizarte gisa, bizikidetza eta gizarte-kohesioa bermatuz. Bide horretan, funtsezko tresna da lurralde-kohesioan aurrera egitea, Arabako landa-eremua biziberritzea eta bertako biztanleek hiriburukoaren baldintza berberetan zerbitzuetarako sarbidea izatea bermatzea. Hori guztia ezinbesteko zeregina izango da gizarte justuago eta orekatuago bat eraikitzeko.

Eta azkenik, eta ez horregatik garrantzi gutxiagokoa, ezin gara lokartu, nazioartean sortzen ari den olatu erreakzionarioaren aurrean. Zorionez, autoritarismoak ez du predikamendurik Araban, gure gizarteak balio nagusiak dituelako, hamarkadetan landuak eta sakon errotuak; justizia soziala, berdintasuna, feminismoa, elkartasuna, aniztasuna... Arabako DNA kolektiboaren parte dira, eta diskurtso erreakzionarioen aurkako txertorik onena. Gure betebeharra da, eta erakunde publikoen betebeharra ere bada, balio kolektibo horiek zaintzea eta lantzea, horiek baitira erronka handi horiei guztiei aurre egin ahal izateko oinarriak, aldi berean gizarte justuago eta iraunkorrago bat eraikiz.

Helburu horiek lortzeko, bi tresna nagusi antolatu behar ditugu datozen hilabete eta urteetan.

Lehenengoa herrialdearen gaitasun kolektiboak eta instituzionalak norabide partekatu batean lerrokatzea eta artikulatzea da. Nazio txikia gara, erronka handiei aurre egin behar diena, eta, horregatik, ezinbestekoa da iraganeko dinamikak gainditzea. Eskumenen banaketa errespetatuz eta errealitate desberdinak aitortuz, lurraldeen arteko eztabaidak eta alderdien arteko politika gainditu behar dira, gure potentzial guztia norabide estrategiko zabalago batean bideratzeko gai izateko. Hori da EH Bilduren eskaintzaren zentzua eta logika, herri zati honetako lau erakunde nagusien aurrekontuak onartzeari begira.

Bigarrenak erabakiak hartzeko eta etorkizun hobe baten eraikuntzan eragina duen guztia kudeatzeko gaitasunarekin du zerikusia. Eta, zentzu horretan, Estatus Politiko berriari buruzko eztabaida funtsezkoa da, ez bakarrik aurrera egiteko Euskal Herriaren onarpen nazionalean, euskal herritarren erabakitzeko gaitasunean eta Espainiako Estatuarekin berdinetik berdinera duten harremanean, baita herritarren eskubideak bermatzeko eta XXI. mende beteko garaiko erronka handiei aurre egiteko beharrezkoak diren tresna eta eskumenez hornitzeko ere.