AKTUALITATEA

| 2021-09-22 18:25:00

Arabako tradizioak adierazten duen bezala, Olarizuko egunak amaiera ofiziala eman dio uda garaiari, eta beste ikasturte politiko bat hasi da herrialdean. Beste ikasturte politiko bat, pandemia nekagarri hau behin betiko gainditu eta gizartearen "berrabiatze" moduko bati ekiteko itxaropenak markatua, non normaltasuna berreskuratuko dugun gure harremanetan eta hainbeste faltan botatzen dugun kalean egotea.

Ziur aski, pandemia aurreko egoerara itzultzeko nahia ere nagusi izango da beste esparru guztietan, eta urte batzuk barru hau esan ahal izango dugu: gogoratzen al zara pandemiaz 2020an bizi izan genuen hura?

Baina, egia esan, urte eta erdi honetan, pandemiaz gain, gauza asko gertatu dira, eta bizkortu egin dira. 2020ko otsailera itzuli nahi badugu ere, hemendik aurrera ez da ezer berdina izango. Gure esku dago etorkizun justuagoa, iraunkorragoa eta oparoagoa eraikitzeko gai izatea.

Urte eta erdi honetan, egunerokotasunari eusten dioten enplegu ikusezinen garrantzia ikusarazi dugu, baita enplegu horiek garatzen dituzten pertsonen bizi-baldintzak duintzeko beharra ere. Adineko pertsonak zaintzeko zerbitzuen kalitate eskasa ikusarazi dugu, pribatizatzeko urteetako joeraren ondorioz. Jakitun izan gara zerbitzu publiko unibertsalek (osasuna, hezkuntza, zaintzak) duten garrantziaz, eta zerbitzu horiek defendatzeko, indartzeko eta profesionalen lan-baldintzak hobetzeko premia larriaz. Jabetu gara pertsonala kolektiboa dela edo, feminismoak duela mende erdi baino gehiago aldarrikatu zuen bezala, pertsonala politikoa dela. Jarrera pertsonalek ongizate kolektiboari eragiten diote.

Baina, gainera, urte eta erdi honetan errealitatea ezagutu dugun bezala errotik aldatuko duen prozesua bizkortu egin da. Eraldaketa-prozesu sakonak, gure lurraldearen norabidea markatu eta hurrengo belaunaldien etorkizuneko ongizatea definituko dutenak. Arabako epe labur eta ertaineko erronken zerrenda luzea izan arren, gure ustez, hiru dira premiaz konpondu beharreko erronka nagusiak: ekoizpen- eta kontsumo-ereduaren eraldaketa, klima-aldaketaren aurkako borrokaren trantsizio energetikoa eta kalitatezko zainketen gizarte-sistema berreskuratzeko trantsizioa.

Arlo sozioekonomikoan, EH Bilduk urtetan zehar predikatu du, bakarrik -esparru politikoan behintzat-, Arabako sare sozioekonomikoak zer arrisku zekartzan erregai fosilen oso mendeko transnazional gutxi batzuetan izateak. Gaur egun, badirudi, diskurtsoz behintzat, adostasun zabala dagoela arlo horretan. Gure industria-ehuna hidrokarburoen mendeko sektoreen eraldaketetara (automobilgintza, aeronautika edo hodien fabrikazioa) egokituko duten alternatibak aktibatzeko gai izan behar dugu, eta, aldi berean, ekoizpen-sarearen dibertsifikazioa bultzatu behar dugu. Besteak beste, mugikortasunerako bigarren belaunaldiko bateriak garatzea eta ekoiztea, lehengai kritikoak birziklatzea, Arabako polo bioteknologikoa bultzatzea eta Ernaberri Aiaraldea plana dira EH Bilduk norabide horretan egindako proposamenetako batzuk.

Merkataritza-guneen ugaritzeak eta kontsumo-ereduen digitalizazioak aurrera egiteak, epe ertainera jasanezina izateaz gain, zailtasun handiak jartzen dizkio tokiko merkataritzari, erakunde publikoen bultzada irmoa behar baitu. Sektorea jasaten ari den eraldaketa sakonaren ondorioak herri eta auzoetan ikus daitezke, egunetik egunera pertsiana itxiak pilatzen ari baitira. Sektorearen zailtasunak arintzeko eta herritarrak tokiko merkataritzan kontsumoaren alde egitera bultzatzeko premiazko neurriak bultzatu behar ditugu, auzo eta kaleetan bizitasuna nola desagertzen den ikusi nahi ez badugu.

Lehen sektoreak ere eraldaketa sakon bati egin behar dio aurre. Arabako mahastizaintza eta ardogintzaren sektorea bere produktuen kalitatea bereizteko egiten ari den borroka luze eta ezagunari gehitu behar zaio ekoizpen-eredua eraldatzeko beharra, ekonomia zirkularra eta gertuko produktuen kontsumoa sustatzeko. Horrek atzeraezina egiten du lurraren eta merkataritza-zirkuituen erabilera berrantolatuko duen eta elikadura-subiranotasunaren ereduetara hurbilduko gaituen Nekazaritzako Elikagaien Plan baten beharra.

Aldaketa klimatikoaren semaforoak gorriz ditu argi guztiak. Uda honetan, egoeraren larritasunaren ebidentziak utzi ditu: Europa eta Kanada 50 ° C inguruko tenperatura maximoetara iritsi dira, muturreko fenomeno meteorologikoen maiztasuna handitu da, Groenlandian urtze masiboa izan da… hainbat hamarkadatan komunitate zientifikoaren ohartarazpenak jaso bai baina gure erakundeetako gobernuek horiei entzungor egin diete. Klima-aldaketa errealitate nabarmena da dagoeneko. Trantsizio energetikoa eta ekoizpen- eta kontsumo-ereduen eraldaketa premiazkoak dira. Atzeraezina da. Baina azken hamarkadan agintean egon diren alderdien utzikeriak eginbeharrak egin gabe ekarri gaitu honaino. Egoeraren azterketa zorrotzik gabe, helburu nahikorik gabe, estrategiarik gabe eta beharrezko eraldaketan aurrera egin ahal izateko mekanismorik gabe. Eta, hori gutxi balitz, klientelismoarekin eta energia-enpresa handiekiko mendekotasunarekin, edozein mugimendu koherente geldiarazten duena.

Eta horrela, Europak milioi askoko funtsak merkaturatzen ditu trantsizio energetikoan aurrera egiteko proiektuak garatzeko, eta energia enpresa handiak funts horien bila abiatzen dira, gure lurraldean ordenarik eta kontrolik gabe proiektu berriak planteatuz. Bien bitartean, Arabako Foru Aldundiak Klima Araba 2050 Estrategiari buruzko lehen gogoeta bati ekin dio, eta Eusko Jaurlaritzak ekarpenen lehen erronda bati ekin dio Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala definitzeko. Badirudi dagoen plan bakarra Arabako lurpetik gasa ateratzea zela, eta uko egin ostean ez dagoela ibilbide-orririk, ezta kudeatzeko gaitasunik ere. Berandu eta gaizki iritsi egin dira.

Premiazkoa da trantsizio energetikoa abian jartzea gure herrialdean, baina askoz premiazkoagoa da gutxieneko adostasun bat lortzea igaro beharreko bideari buruz: adostasuna, helburuak, estrategia eta mekanismoak ezarriko dituena eta hasitako bideak atzera bueltarik ez duela bermatuko duena. Araba zero Karbono plana EH Bilduren ekarpena da lurzoru komun horren bilaketan.

Zaintzen arloan, pandemiaren agerpenak gure gizarte-babeseko sistemaren jostura guztiak gainditu ditu, bereziki, adinekoen zaintzaren esparrua. Agerian geratu da garai batean erreferentziala izan zen eredu baten narriadura larria; izan ere, 20 urteko pribatizazio progresiboaren ondoren, gaur egun ez da nahikoa eta kalitate eskasekoa da, bai erabiltzaileen eta haien senideen ongizaterako, bai plantillen lan-baldintza duinak bermatzeko.

Herritar guztiei bizitza osoa eta duina errazteko erronkak, beren bizi-ibilbide osoan, gero eta zaharragoak diren gurea bezalako gizarteetan, sistemaren noraeza iraultzera eta inflexio-puntu bat ezartzera behartzen gaitu, gure gizarte-babeseko sistemari berriro kalitatea emateko prozesuari ekiteko. Ildo horretan, EH Bilduk ere bere ekarpena egin zuen Bizion planarekin.

Era berean, lurralde-orekaz, landa-eremuako despopulazio arazoaz, erronka demografikoaz, politika feministak bultzatzeko beharraz, aniztasunaren erronkaz bere eremu guztietan, kultura-sektorea sustatzeko beharraz edo beharrezko zerga-erreformaz hitz egin genezake, beharrezko eraldaketei ekin ahal izateko.

Garai apartak bizi ditugu. Aldaketa sakonak bizi ditugu.  Miren altuera, ikuspegi estrategikoa eta elkarrizketarako eta akordiorako gaitasuna eskatzen duten garaiak. Ikuspegi horrekin ekingo dio EH Bilduk ikasturte politiko berriari. Guztion artean datozen aldaketa sakonak eraikitzen hasiko garen urtea izango delakoan. Asko dago jokoan, eta horrek baldintzatuko du etorkizuneko belaunaldien ongizatea eta bizitza-kalitatea.