AKTUALITATEA

| 2021-04-01 19:54:00

Arabako kontzejuak, ezagunak bezain ezezagunak: ia inoiz ez zaie arreta jartzen, baina gure erakunde-sarearen oinarrizko egitura dira. Kontzejua auzo-batzarra eta erabakietan parte hartzea da, zaindu eta mimatu beharreko politika egiteko modu bat.

Harantago joango naiz. Kontzejuak, gobernu- eta erabaki-organo gisa, eta Administrazio Batzarrak, ordezkaritza- eta administrazio-organo gisa, gaur egun Araban bizirik dirauten toki-erakunde zaharrenak dira, eta autonomia osoa dute beren lurralde barruko eskumenetan eta ahalmenetan.

Are gehiago, hurrengo datuak ezagutu ostean, baliteke Arabako kontzejuek duten indarraz jabetzea: Arabako mendi publikoaren %80aren jabe dira, eraikitako ondare publikoaren %70aren jabe, eta obra eta zerbitzuen lizitazio publikoaren zati handi batean parte hartzen dute. Euren herrietako oinarrizko zerbitzuak kudeatzeaz gain, landa-bideak mantentzen dituzte, adibidez, landa-eremua deitzen dugunerako sarbidea ematen dutenak, bai eta gure mendiak ere, biztanleentzako solaz eta aisialdirako balio dutenak. Aire hutsa eta oxigeno hutsa diren bideak, mendiak eta espazioak, askok eta askok gaur egungo pandemian gehiago baloratu dituztenak.

Bada, badirudi badirela kontzejuak errespetatu nahi ez dituztenak. Azalduko dut.

2021eko azaroko azken igandean egingo dira hurrengo lau urteetarako Arabako kontzejuetako hauteskundeak, alegia,  Administrazio Batzarren ordezkariak hautatzeko hauteskundeak.

Orain, ordea, Aldundiak hauteskunde hauek arautzen dituen Foru Araua aldatu nahi du, baina, bide batez, Kontzejuen Foru Araua bateratu nahi du, Kontzejuen eta Hauteskundeen Foru Arau bakar batean bateratuz. Eta hori guztia aurten egin nahi du, kontzejuetako hauteskundeak egingo diren urtean.

Izan gaitezen zintzoak. Planteatzen diren aldaketak baloratzen hasi gabe, uste dut Hauteskundeei buruzko Aldundiaren planteamendua guztiz baliozkoa, legezkoa eta konstituzionala dela. Baina badira arrazoiak une honetan hori ez aldatzeko.

Europako Batasunak, Hauteskunde-arloko jardunbide egokien kodean dioenez, "hauteskunde-zuzenbidearen funtsezko elementuak [...] ezin dira aldatu hauteskunde bat egin baino urtebete lehenago, bestela, konstituzioan edo lege arruntean baino maila handiagoan jaso beharko lirateke". Gogoeta horrekin bakarrik, Aldundiko Exekutiboak bertan behera utzi beharko luke une honetan Hauteskundeei buruzko Foru Araua aldatzeko asmoa, eta berriro ekin beharko liokete, hauteskundeak egin eta hautetsi berriek kargua hartu bezain laster.

Gainera, ez da oso ondo ulertzen kontzejuen bilakaeran erabat desberdinak diren bi foru-arau bateratzeko ahalegina. Lehenengoa, Erregidore eta Bokaletarako Hauteskundeei buruzko Foru Araua, gainerako erakundeek bezala egiten diren hauteskundeak dira, hau da, lau urtean behin egiten diren hauteskundeak euren ordezkariak aukeratzeko. Bestalde, Kontzejuen Foru Arauak kontzejuen eskumenak arautzen ditu, hau da, kontzejuek beren diruak non eta non gasta ditzaketen erabakitzen da.

Bata ez da bestea baino garrantzitsuagoa eta biak dira garrantzitsuak, ez arau bat ere ez dago soberan: biak dira beharrezkoak, baina benetan, ez dugu ulertzen zein onura ekar dezakeen bateratzeak. Bitxia da. Izan ere, gainerako toki- edo foru-erakundeek erabat bereiziak dituzte beren funtzionamendu-araubidea eta hauteskunde-araudia, eta inork ez ditu bateratuko. Arrazoiren bat egongo da.

Kontzejuek berek, auzo-batzarrek, izan behar dute protagonista beren erkidegoak zuzenduko dituen Araua aldatzeko orduan. Bada garaia "beste batzuk" kontzejuen errealitatera egokitzeko. Beharrezkoa da kontzejuen garaietara, eztabaidetara eta erabakiak hartzeko garaietara egokitzea, horrela, Arabako herrietako bizilagunen artean aldaketa posibleen ezagutza ahalik eta handiena izan dadin.

Azken batean, ez diegu uko egiten aipatutako arauetan beharrezkoak diren aldaketa eta eguneratzeei, ez da hori kezkatzen gaituena. Inork ez badaki ere, kontzejuek mendeak daramatzate garaietara eta aldaketetara egokitzen. Foru Aldundiak bi arauak aldatzeko eta bateratzeko duen presa da kezkatzen gaituena.

Zerbaitek ez digu axola, baina zenbait puntu argi ditugu: ez ditugula aipatutako bi arauak nahastu behar, hauteskunde-urtean ez dela hauteskunde-arauak aldatzeko unea, kontzejuen deliberazio- eta erabaki-denborak errespetatu behar ditugula izan daitezkeen aldaketak ahalik eta gehien sozializatu ahal izateko eta hauteskundeak egin eta kargu berriak hartu ondoren ekin diezaiokegula prozesu honi.

Azken batean, kontzejua parte-hartzea, erabakia eta elkar ulertzea da. Hala ulertzen dut nik behintzat. Baina Foru Gobernua osatzen duten EAJk eta PSE, ez dute ezer jakin nahi termino eta praktika horiei buruz. Inposatu nahi dituzten aldaketak ezin dira ez horrela ez orain gauzatu. Dirudienez, une honetan ez dira jabetzen kontzejuetako bizilagunen egunerokotasuna baldintzatuko duten arauetaz ari garela. Errespetu apur bat, arren.

Javier Argote,

EH Bildu Arabako batzarkide